Patrick René Haasler*
Le të fillojmë me një pasqyrë të situatës aktuale. Osetia e Jugut është një rajon që u nda nga Gjeorgjia dhe u vetëshpall si një shtet i pavarur. Ajo u angazhua në diskutime me zyrtarët e Moskës në lidhje me mundësinë e bashkimit me Rusinë, siç raportohet nga agjencia ruse e lajmeve RIA duke cituar kreun e parlamentit të Osetisë Jugore të dielën, 17 mars 2024.
Diskutimi aktual për referendumin e Osetisë së Jugut në qershor ose korrik 2024, sillet rreth mundësisë që rajoni të bëhet pjesë e Rusisë. Kryetari i parlamentit të Osetisë së Jugut, Alan Alborov, përmendi se janë duke e shqyrtuar idenë e mbajtjes së një referendumi për anëtarësimin në Federatën Ruse. Alborov tha se këto çështje janë duke i diskutuar në koordinim të ngushtë me Rusinë, duke marrë parasysh marrëdhëniet dhe traktatet e tyre dypalëshe. Udhëheqësi i Osetisë së Jugut, i mbështetur nga Rusia, Alan Gagloev, shprehu gjithashtu shpresë se rajoni mund të inkorporohet zyrtarisht në Rusi. Ky diskutim tregon një ndryshim të mundshëm në statusin politik të Osetisë së Jugut dhe përafrimin me Rusinë, gjë që mund të ketë implikime të rëndësishme për rajonin dhe marrëdhëniet e saj me Gjeorgjinë si një shtet potencial anëtar i NATO-s dhe BE-së.
Por si arritëm këtu? Osetia e Jugut, një rajon i diskutueshëm i vendosur në Gjeorgjinë veriore përgjatë kufirit me Rusinë, ka përjetuar dy kapituj kryesorë të konfliktit: Lufta e parë Osetiane e Jugut nga 1991-1992 dhe Lufta më e gjerë Ruso-Gjeorgjiane e vitit 2008. Me origjinë gjatë Revolucionit Rus, Rajoni Autonom i Osetisë së Jugut u krijua për të siguruar mbështetjen e Osetisë për integrimin e Gjeorgjisë në BRSS. Konflikti aktual fillon në vitin 1988 me shfaqjen e lëvizjes nacionaliste të Osetisë së Jugut, e cila mbrojti autonominë e rajoneve. Në janar 1991, shpërthyen luftime sporadike, duke çuar në sulme të dështuara në Tskhinvali, kryeqytetin Osetian, dhe një armëpushim në qershor 1992.
Rusia ka luajtur një rol të rëndësishëm në mbështetjen e Osetisë së Jugut, duke ofruar ndihmë ushtarake, ekonomike dhe diplomatike. Konflikti u përshkallëzua në vitin 2008 kur Rusia u angazhua në një luftë kundër Gjeorgjisë në emër të Osetisë së Jugut. Osetia e Jugut është bërë shumë e varur nga Rusia për furnizimet bazë, me Moskën që kontribuon në mbi gjysmën e qeverisë dhe buxhetit. Në vitin 2015, Rusia nënshkroi një traktat për të integruar zyrtarisht forcat ushtarake dhe ekonominë e Osetisë së Jugut, duke sinjalizuar në mënyrë efektive një aneksim de fakto të rajonit.
Për sa i përket marrëdhënieve aktuale diplomatike dhe politikës së jashtme të kombeve de-fakto, Osetia e Jugut është anëtare e Komunitetit për Demokraci dhe të Drejtat e Kombeve, i njohur gjithashtu si Komonuelthi i shteteve të panjohura. Pa ish Republikën de facto të Artsakhut (Nagorno-Karabakh), e cila ra nën kontrollin e Baku me ofensivën e Azerbajxhanit të vitit 2023, komuniteti tani përbëhet nga tre shtete separatiste në territorin e ish-Bashkimit Sovjetik, përkatësisht Abkhazia dhe Osetia Jugore. si në Gjeorgji ashtu edhe në Transnistria në Moldavi. E përbashkëta e këtyre shteteve de facto post-sovjetike është se ata e njohin njëri-tjetrin reciprokisht, por janë kryesisht të përjashtuar/mosnjohur diplomatikisht nga komuniteti ndërkombëtar. Osetia e Jugut ka marrëdhënie diplomatike me pesë shtete anëtare të Kombeve të Bashkuara (OKB), përkatësisht Rusinë, Naurun, Nikaraguan, Sirinë dhe Venezuelën. Në vitin 2014, Republika Popullore e Donetskut dhe Republika Popullore e Luhanskut njohën reciprokisht Osetinë e Jugut, përpara se të aneksoheshin nga Rusia më 30 shtator 2022.
Implikimet e diskutimit të Osetisë së Jugut për t’u bërë pjesë e Rusisë me zyrtarët e Moskës janë të rëndësishme, sepse kjo mund të tensionojë shumë marrëdhëniet midis Gjeorgjisë dhe Rusisë. Masa gjithashtu mund të përshkallëzojë tensionet në rajon dhe potencialisht të çojë në paqëndrueshmëri të mëtejshme apo edhe në konflikte të armatosura. Për më tepër, nëse Osetia e Jugut do të bëhej pjesë e Rusisë, ka të ngjarë të përballet me dënimin ndërkombëtar, ngjashëm me njohjen e Abkhazisë dhe Osetisë së Jugut si shtete të pavarura në vitin 2008.
Ndryshe nga Transnistria dhe Abkhazia, aleanca strategjike e të cilave me Moskën synon të sigurojë pavarësinë e tyre territoriale dhe autonominë politike jo vetëm nga Gjeorgjia dhe Moldavia, por edhe nga Rusia, Osetia e Jugut ka kohë që përpiqet për një bashkim me Osetinë e Veriut, e cila është një republikë e Rusisë e vendosur në Kaukazin e Veriut. Me fjalë të tjera, ndërsa Transnistria dhe Abkhazia duan të mbeten të pavarura, Osetia e Jugut kërkon integrimin në Federatën Ruse.
*Shkruar per https:/europinion.uk/
/Përshtati në shqip: Argumentum.al