Zoran Meter, Gjeopolitika[i]
Përktheu për Argumentum.al: Xhelal FEJZA
Sikurse janë punët tani, problemet e grumbulluara në BE në fund të fundit do të duhet ti zgjidhin Moska dhe Uashingtoni, pa e ftuar Brukselin as si partner. Këto bisedime heret a vonë do të zhvillohen, sepse çdo luftë e ftohtë duhet të ketë patjetër “krizën kubane” të saj, pas së cilës është i mundur inicimi i vërtetë i detantës. Ajo është ndoshta duke u krijuar që tani- qoftë nëpërmjet Ukrainës, qoftë nëpërmjet Bjellorusisë apo Polonisë. Sipas informacioneve që disponoj, deri në fund të këtij viti është i mundur një samit Bajden-Putin, ndoshta në formë virtuale. Para kësaj ndoshta Bajdeni do të bisedojë edhe me liderin kinez Xi Jinping.
Kriza migratore në Polonbi e ka paralizuar Bashkimin Europian, deklaroi politikologu i njohur gjerman Aleksandër Rahr. Në analizën e tij mbi aktivitetin e Bashkimit Europian në kontekstin e krizës së re migratore në Lindje të Polonisë, ose më mirë të themi në territorin e përbashkët të BE-së, konkludon se “Europa do të bëhet e ndryshme”.
“BE-ja është e zemëruar. BE-ja është e paralizuar me krizën e re migratore. Refugjatë nga Bjellorusia nuk guxon ti lejojë të hyjnë në BE. Sepse kjo do të ishte fitore e Llukashenkos. Dhe do ti hapte rrugë migrimit masiv në Europë. Për shkak të radikalizimit të opinionit publik në BE, zonja Marin le Pen mund të vijë në pushtet në Francë. BE-ja nuk guxon, nga ana tjetër, të ndërtojë një perde të re hekuri në kufirin polak. Për shumë arësye. Kjo do të groposte sistemin liberal dhe normat liberale në Europë, do ti forconte partitë djathtiste europiane”, shkruan Rahri, fjalët e të cilit i përcjell Eadaily.
I tërë ky qerthull kundërthëniesh mund të zgjidhet vetëm nëpërmjet bisedimeve me presidentin bjellorus Aleksandër Llukashenko, mendon politikologu dhe shton si më poshtë:
“BE nuk mund të diskutojë me Llukashenkon, sepse BE-ja nuk e njeh atë pas zgjedhjeve të vjedhura, por njeh Tihanovskën (Svetllana Tihanovska, liderja e vetëshpallur opozitare bjelloruse në emigracion. Shën. aut.) BE-ja mendon se është nën dinjitetin e saj ta paguajë Llukashenkon, ashtu siç po paguan Erdoganin për frenimin e fluksit të migrantëve. Konflikti sapo ka filluar!”.
Kësaj duhet ti shtojmë edhe lajmin e sapombërritur sipas të cilit lideri bjellorus Aleksandër Llukashenko e kërcënon Bashkimin Europian me ndalimin e tranzitimit të gazit nëpër territorin bjellorus. Sepse, gazsjellësi Yamal-Europe, nëpërmjet të cilit gazi natyror rus tranziton nëpërmjet Bjellorusisë dhe Polonisë deri në Gjermani, është një prej arterieve kryesore të gazit për furnizimin e Europës me gazin rus.
Kujtojmë gjithashtu se pardje kancerlarja teknike gjermane Anxhela Merkel, bisedoi në telefon me presidentin rus Vladimir Putin dhe, sipas asaj që deklaroi ajo vetë, e luti atë që të ndërhynte në konfliktin e Polonisë me Bjellorusinë në lidhje me migrantët ilegalë në kufirin e saj, të cilët, nëpërmjet Polonisë synojnë të shkojnë në Gjermani. Sikurse citojnë mediat ruse, në këtë rast, Putini i propozoi Anxhela Merkelit të thërrasë Llukashenkon. Sepse Moska ka hedhur poshtë e indinjuar pohimet e kreut shtetëror polak, sipas të cilave ajo (Rusia) qëndron pas krizës së re të migrantëve të sapofilluar, e kësisoj është e qartë se Putini nuk ka ndërmend të përfshihet në konfliktin polak me Bjellorusinë. Sepse, sipas asaj që thonë komentet nga Varshava se “urdhërdhënësi është në Moskë”, si është e mundur të ndërhyjë Rusia kur ajo, sipas logjikës së zyrtarëve polakë- është palë e interesuar në këtë konflikt.
Me fjalë tjera, Varshava dhe Berlini do të jenë të detyruar ta zgjidhin problemin e lindur me Minskun, dhe kjo nuk do të jetë aspak e thjeshtë: përveç që për nga natyra Llukashenko është “arrë e fortë”, ai është forcuar shumë edhe për faktin se, pas grindjeve me Perëndimin në lidhje me mosnjohjen e zgjedhjeve në Bjellorusi dhe vendosjes së sanksioneve kundër këtij shteti, tani Moska ia “ruan fort shpinën”. Ndoshta mund të jetë i gatshëm të bëjë tregti si puna e Erdoganit, por kjo është gjithsesi e pakëndëshme për imazhin e Brukselit.
Sa serioz është ky problem për BE-në dëshmon më së miri komenti i lartpërmendur i politikologut gjerman. Nëse e shqyrtojmë më gjërësisht mund të konkludojmë si më poshtë: në përputhje me politikën e re të BE-së ndaj Minskut dhe mosnjohjes së mandatit presidencial Aleklsandër Llukashenkos dhe në vend të tij të njohjes si përfaqësues legjitim të Bjellorusisë Svetllana Tihonovskën, Brukseli, Berlini, apo Varshava (ose të tre marrë sëbashku) duhet që në vend të Llukashenkos të thërrasin Tihanovskën. Por, puna është se ajo as jeton në Bjellorusi dhe lërë pastaj faktin që nuk ka kurrfarë mundësish për ndikim në vendimmarrjen e pushtetit shtetëror në Minsk. E këtu kemi të bëjmë me një dëshmi të miopisë së strategëve politikë europianë.
Ajo për të cilën nuk do të isha dakord me politikologun Rahr, është konstatimi i tij se BE-ja “për shkak të arësyeve morale” nuk mund të vendosë “perden e hekurt” ndaj Bjellorusisë sepse kjo do të ishte në kundërshtim me parimet liberale. Mendoj se puna është krejtësisht ndryshe: BE-ja, pa kurrfarë skrupujsh, e ka vendosur që ç’ke me të “perden e hekurt” ndaj Bjellorusisë (nga ana tjetër për një politikë të tillë të saj ndaj Lindjes e shtyn me gjithë zell Uashingtoni), sikur ajo të mos ishte e vetëdijshme se nëpër territorin e këtij vendi kalon një prej gazsjellësve më të rëndësishëm për furnizimin e saj me gazin rus.
Pra, do të konkludoja si më poshtë: BE-ja, kushedi për të satën herë, por gjithsesi gjithnjë e më shpesh, ngërthehet rrezikshëm në rrjetën që vetë ajo e ngre me dëshirën e saj të shikimit nga lart drejt atyre për të cilët ajo mendon se nuk meritojnë qëndrim tjetër dhe të cilët, ndoshta sipas ndonjëfarë natyre të gjërave, u dashka ti binden asaj. Problemi është “vetëm” në atë se në vend të dobësimit të tyre (për shkak të vendosjes së sanksioneve të ashpra dhe afatgjatëa) dhe tërheqjes tani është vetë BE-ja që po dobësohet. Të tërhiqet për të është shumë e vështirë- qoftë për shkak të krenarisë tradicionale edhe për shkak të dinjitetit, i cili edhe kështu si janë punët pa Bjellorusinë, është në nivelin më të ulët që prej themelimit të saj- konstatim ky jo vetëm nëpër botë por edhe nga ana e vetë qytetarëve të saj.
Sikurse qëndrojnë punët tani, problemet e grumbuluara të BE-së në fund të fundit do ti zgjidhin Moska dhe Uashingtoni, pa e ftuar aspak Brukselin si partner. Këto bisedime heret a vonë do të zhvillohen, sepse çdo luftë e ftohtë duhet të ketë patjetër “krizën kubane” të saj, pas së cilës është i mundur inicimi i vërtetë i detantës. Ajo është ndoshta duke u krijuar që tani- qoftë nëpërmjet Ukrainës, qoftë nëpërmjet Bjellorusisë apo Polonisë. Sipas informacioneve që disponoj, deri në fund të këtij viti është i mundur një samit Bajden-Putin, ndoshta në formë virtuale. Para kësaj ndoshta Bajdeni do të bisedojë edhe me liderin kinez Si Gjinping. Sepse të gjithë e dinë që kriza është kaq e madhe saqë nuk ka më kuptim: ose bota do të zhytet gjithnjë e më thellë në një luftë të thellë të ftohtë me të gjithëe rreziqet që ajo sjell, ose do të tentohet që problemet të zgjidhen nëpërmjet bisedimeve. Gjithçka tjetër jashtë kësaj të dytës shpie në ujëra të paparashikueshme, të egra dhe me rrezik- për të cilët askush nuk e di se ku mund të na shpien.
Por le ti kthehemi Europës. Në fund të fundit, si ShBA-të ashtu edhe Rusia e kanë më të lehtë të bisedojnë pa ndërmjetës. Përveç kësaj, cila është strategjia e politikës së jashtme të BE-së në lidhje me shumë çështje të ndërlikuara? Realisht ajo nuk ekziston dhe as që ka për të ekzistuar ndonjëherë, nëse ajo nuk shkrihet tërësisht në interesat kombëtare amerikane, gjë që aktualisht edhe po ndodh e për këtë i pengon antarët e saj kyç, Gjermaninë dhe Francën. Por ato mund të bëjnë shumë pak në këtë drejtim sepse ia kanë lidhur vetes këmbët me formimin e BE-së sipas parimit në fuqi të konsensusit të domosdoshëm të të gjithë anëtarëve. Por, meqënëse BE-ja është plot e përplot me “kuaj troje” është e qartë se ky konsensus nuk mund të arrihet pa humbjen e njërit prej obsioneve dominuese brenda Unionit- atij proeuropian ose atij proamerikan. Parë nga ky këndvështrim, pjesëmarrja e Brukselit të gjorë në bisedimet mes Moskës dhe Uashingtonit është tërësisht e tepërt. Dhe tjetra, jo më pak e rëndësishme: nuk duhet harruar kurrë se ShBA-të e konsiderojnë Bashkimin Europian si konkurent të saj serioz në sferën e ekonomisë dhe të financave dhe për këtë telendisjet dhe pafuqia e saj nuk përbëjnë asnjë problem për Uashingtonin- përkundrazi.
Tani po paguhet një çmim i lartë për budallallëkun, mungesën e vendosmërisë dhe dëshirës për ruajtjen e përfitimieve dhe komoditeteve personale të liderve të BE-së dhe të asaj mase të squllët politikanësh që zvarriten nëpër koridoret e Brukselit, me paga marramendëse të larta, ndërsa kriza, e cila nuk është më “para derës”, por ka hyrë brënda, përhap gjithnjë e më shumë hijen e saj keqndjellëse mbi qytetarët të cilët janë shqetësimi më i vogël për elitën europiane. Sepse po të shqetësoheshin, me shumë siguri do të kishin vepruar ndryshe.
Asnjëherë dhe në kurrfarë mënyrë në histori askush nuk ka luftuar për lirinë e tij me mënyra servile, e lëre më pastaj për të fituar statusin e lojtarit të pavarur autonom dhe me ndikim gjeopolitik gjë të cilën Brukseli ka kohë që e mëton. Ky status është privilegj tejet i madh, por është gjithashtu edhe përgjegjësi, dhe për këtë atë mund ta disponojnë vetëm shtetet e mëdha dhe të fuqishme.
Ndërsa BE-ja as vetë nuk e di se çfarë është, supershtet apo njëfarë bashkësie e formuar mbi bazën e interesave. Dhe sa më parë ta kuptojë këtë dhe “të ulët nga retë në tokë”, aq më mirë është për të dhe qytetarët e saj. Ndoshta edhe për tërë botën.
[i] https://www.geopolitika.news/analize/z-meter-migracijska-kriza-u-poljskoj-paralizirala-eu-europa-ce-biti-drukcija/
