Boshko Jakshiç[i]
Zyrtarët nuk prononcohen, por opinioni publik merret që ç’ke me të me deklaratën e Donald Trampit se administrata e tij këtë vit ka parandaluar Serbinë të nisë luftën në Kosovë.
“Kam një mik në Serbi e ai më tha: ‘Përsëri do të hyjmë në luftë’. Nuk po them se bëhej fjalë për Kosovën, por është Kosova. Duhej të kishin një luftë të madhe, por ne e ndalëm për shkak të tregtisë. Ata duan të bëjnë tregti me ShBA-të. U thashë se ne nuk bëjmë tregti me njerëzit që bëjnë luftë”, tha Trampi në një konferencë për mediat në Shtëpinë e Bardhë. “Serbia po përgatitej të hynte në luftë. Nuk po e përmend sepse nuk ndodhi, arritëm t’a ndalonim”.
Kush është ky “miku nga Serbia”? Sa i besueshëm është kur pohon se bëhej fjalë për “luftë”, e jo për ndonjëfarë operacioni si puna e Banjskës – megjithëse edhe kjo sot duket joreale? Cilin porosit Trampi se “ne nuk bëjmë tregti me njerëzit që bëjnë luftë”? Përse banori i Shtëpisë së Bardhë shfrytëzoi tregtinë për të ndalur luftën kur ka në dispozicion një sërë mjetesh të tjera, përfshirë edhe kërcënimin më direkt se Kosova, të cilën e krijuan ShBA-të në vitin 1999, nuk mund preket për asnjë çmim? Përse Serbia do të hynte në luftë? Presidenti nuk duket i interesuar në mënyrë të veçantë për Kosovën. Kush të luftojë? Me ata që rrahin gjoksin përditë se “Kosova është Serbi” dhe shkruajnë parulla të tipit “Kur ushtria serbe të kthehet në Kosovë”, nuk mund të formohet asnjë togë. Mbeten disa qindra të çmendur vërtetë, tifozë futbolli, huliganë, kriminelë që mund t’iu falet dënimi, ndonjë halabak, e ndoshta edhe disa studentë nga Cacilendi të cilët për hir të Kosovës do të hiqnin dorë nga mësimet.
Çfarë na duhet një konflikt i armatosur në Kosovë, ku baza “Bondstil” është territor amerikan? Trampi sapo e zgjati edhe për një viti urdhërin për gjendjen e jashtëzakonshme në Ballkan meqënëse situata në rajon përbën “kërcënim të pazakontë dhe të jashëtzakonshëm” për sigurinë kombëtare dhe politikën e jashtme të ShBA-ve. A thua mos presidenti jonë, i cili disa ditë më parë foli për fuqinë e re të ushtrisë së Serbisë, synon të shfrytëzojë momentin e konflikteve të mëdha botërore? A mos dëshiron të tërheqë vëmendjen nga bllokadat dhe trazirat nëpër Serbi dhe të vendosë gjendjen e jashtëzakonshme? Ka njëfarë logjike, por është shumë e rrezikshme. Përse të rrezikojë një konflikt me ShBA-të dhe të groposë edhe atë pak që është arritur nëpërmjet bisedimeve dhe vulosur me marrëveshje?
Përse Beogradi nuk e përgënjështroi këtë akuzë serioze dhe shumështresore kur në sajtin e ambasadës amerikane në Beograd gjenden disa lajme të tjera: stërvitja e përbashkët e ShBA-ve dhe ishtrisë së Serbisë e emërtuar “Ujku i Argjendtë 2025”, trajnimi i përbashkët mes forcave speciale amerikane dhe Njësive serbe të antiterrorit, oficerë të ushtrisë serbe që kanë marrë dekorata amerikane.
Ka diçka këtu që nuk shkon. Gjithsesi, luftë e madhe apo e vogël nuk duket reale. Më e lehtë është të thuhet se kjo tingëllon si konstruksion i dobët i impulsivitetit të Trampit. Ai për herë të parë në rrjetin e tij ka paralajmëruar se do ti’i rikthehet dialogut mes Beogradit dhe Prishtinës. Pastaj në një intervistë për “Foks News” tha se duhet të marrë shumë çmime “Nobël” për paqe për shkak të zgjidhjes së problemeve, mes tjerash edhe atë mes Kosovës dhe Serbisë. Deklaratën përkatëse e dha në shoqërinë e shefave të diplomacisë së Republikës Demokratike të Kongos dhe të Ruandës, dy vende të cilët marrëveshjet historike të paqes i kanë arritur nëpërmjet ndërmjtësimit të ShBA-ve. Përmendi edhe meritat personale rreth paqes mes Indisë dhe Pakistanit (Ravalpindi deklaroi se do t’a rekomandojë për çmimin Nobël) pas konfliktit afatshkurtër rreth Kashimrit, si dhe barazhin raketor mes Izraelit dhe Iranit muajin e kaluar.
A mos, ndërsa luan me simulime, në frymëzimin e ambicjes së tij ka shtuar edhe Serbinë e Kosovën? Ndoshta mos ka menduar për Sirinë? Presidenti kurrë nuk e ka çarë kokën për faktografinë, por mendon se gjithsesi meriton shumë çmime “Nobël”.
Në fillim po me shkonte mendja se mos bëhej fjalë për ndonjë shajni të re të Trampit, por më pas, në një hapësirë të shkurtër kohore, përmendi tri herë Serbinë dhe Kosovën dhe përsëriti se kanë qënë “buzë konfliktit dhe po ecnin drejt luftës së madhe”? Nëse herën e parë i ka shpëtuar, ndoshta dikush ndërkohë do të duhej t’ia kishte tërhequr vëmendjen. Kur e përsëriti këtë në samitin e liderve të shteteve antare të NATO-s në Hagë, tingëllonte se nuk ishte gafë. Një herë është rastësi, herën e dytë nuk është më e tillë, ka shkruar Agata Kristi.
Çfarë di Trampi që neve nuk e dimë? A është ai ende në atë botën e tij të të vërtetave fejk apo diçka ka këtu?
Pushteti në Beograd ka detyrimin që të shpjegojë përse bëhet fjalë. Le të mbledhë dikush kurajon dhe të thotë se “Trampi serb” ka gabuar, sepse nuk ka qënë planifikuar operacion ushtarak, se Serbia që nga marrëveshja e Brukselit dhe deri te ajo e Ohrit është e përkushtuar për zgjidhje me dialog edhe përkundër gjithçkaje që po ngjet në Veri të Kosovës.
Në fundin e mandatit të tij të parë, Trampi u përpoq për çështjen e Kosovës. Mblodhi në një tavolinë të vogël përballë në Shtëpisë e Bardhë presidentin e Serbisë, i dha një stilograf dhe e urdhëroi të nënshkruante Marrëveshjen e Uashingtonit. Letra e cila është ideuar si plan për normalizimin e marrëdhënieve mes Beogradit dhe Prishtinës nëpërmjet bashkëpunimit ekonomik – gjë që është qëndrimi më i dashur i Trampit në politikën e jashtme – ka mbetur në kujtesë për gjëra krejtësisht të tjera. Izraeli njohu pavarësinë e Kosovës, ndërsa pushteti në Pritshinë pranoi me gëzim që të jetë në mikrogrupin e vendeve ambasadorët e të cilëve e kanë selinë në Jerusalem. Me këtë kërkesë të turpshme u bashkua edhe presidenti i Serbisë – e cila nuk mori asgjë – por me ardhjen e administratës së re në ShBA, e harroi shpërnguljen e ambasadës së saj nga Tel Avivi në Jerusalem.
Që atëherë gjithçka pak a shumë u reduktua në përsëritjen e kërkesës së vjetër që të hetohet se çfarë ka ndodhur me vëllezërit Bytyçi dhe kush është përgjegjës për vrasjen e tyre. Listës më vonë, pas një këmbëngulje të veçantë, i’u bashkua edhe pritmëria që Beogradi të ofrojë përgjigje të qarta për rastin Banjska dhe të ndëshkojë personat përgjegjës.
Tani Trampi lë përshtypjen se nuk e ka harruar Kosovën dhe e konsideron punë të pakryer. Megjithëse pa kurrfarë provash, u mburr se ka parandaluar një “konflikt përshkallëzues”. Çfarë bëjnë amerikanët “në raportet mes Serbisë dhe Kosovës”, sikurse deklaroi Trampi në rrjetin shoqëror “Truth social”? Çfarë fsheh me kujdes pushteti në Beograd?
Trampi i’a arriti diçkaje. Nervozoi shumë “patriotët serbë”. “Tip me çerdhe zogu në kokë dhe kujtesë zogu në kokë”, konstaton me tërbim “Pjetri i madh” në rrjetin shoqëror ku ka më shumë analiza sesa nga pushteti i heshtur.
“Ja tani ky Trampi juaj…” “Tani këta do t’a besojnë përrallën se ai deshte t’a çlironte Kosovën, dhe ai dha më shumë se i kërkuan”. “Çfarë budallallëku. Askush nuk i ha më këto gjëra”.
Aktivistët mediatikë serbe janë dakord rreth asaj se Serbia dhe Kosova do t’i shtohen RD të Kongos dhe Ruandës, Indisë dhe Pakistanit për atë që “kaubojsi i fryrë dhe i pandalshëm të mbledhë pikë për kandidaturën për çmimin Nobel”. “Do ta marrë çmimin Nobel si Putini dhe Netanjahu. Kësi budallallëqesh dhe shpikjesh nuk duhet të dëgjohen nga goja e asnjë presidenti, e për më shumë jo atij amerikan”. “Nuk janë bërë ende fiqtë, mjerë ai që mbroni dhe qetësoni ju. Epo ju shkaktoni trazira dhe krijoni e ushqeni luftëra, pastaj na paraqiteni si paqebërës” shkruhet nëj një koment, ndërsa shumë të tjerë nuk humbasin rastin për të konstatuar se Trampi, me sulmin në Iran, shkeli premtimin e tij se nuk do të futë Amerikën në ndërhyrje nëpër botë.
Gjithçka ngjet me një soap opera sipas skenarit “të negociatorit të pazëvendësueshëm”. Nuk do të ketë “Vitin e ardhshëm në Prizren”. Nuk do të ketë luftë, vetëm mungon që presidenti jonë të pohojë se Trampi gabon.
Ka shumë më rëndësi se të heshtë.
[i] https://www.politika.rs/sr/clanak/685441/pogledi/prijatelj-iz-srbije
/Përktheu për Argumentum Xhelal FEJZA