GJENEVË – Pas disa ditësh ndërtimi të partneritetit me vendet demokratike aleate të Amerikës, Presidenti Joe Biden mbërriti në Gjenevë të martën për pjesën më në vëmendje dhe më të tendosur të turneut të tij të parë evropian si president: bisedimet me Vladimir Putinin e Rusisë.
Presidenti Biden po kërkon të rivendosë lidhjet me Evropën që u tensionuan nën ish-Presidentin Donald Trump, i cili hodhi poshtë aleancat e hershme me vendet partnere demokratike të Amerikës dhe kërkoi të angazhojë Putinin dhe autokratët e tjerë. Presidenti Biden këtë javë pati ditë të gjata takimesh me udhëheqësit globalë gjatë samiteve të G-7ës, NATO-s dhe samitit SHBA-BE, ku arriti deklarata të përbashkëta për të shprehur shqetësimin mbi Rusinë dhe Kinën dhe të martën ndihmoi të kryesonte një marrëveshje të rëndësishme për lehtësimin e një mosmarrëveshjeje të gjatë tregtare mes Shteteve të Bashkuara dhe Evropës.
Por takimi i Presidentit Biden të mërkurën me presidentin rus është më i prituri.
Presidenti Biden e ka quajtur zotin Putin një “kundërshtar të denjë” dhe ka thënë se shpreson të gjejë fusha bashkëpunimi me presidentin rus. Por ai gjithashtu ka paralajmëruar se nëse Rusia vazhdon sulmet e saj kibernetike dhe veprimet e tjera agresive ndaj Shteteve të Bashkuara “ne do të përgjigjemi me të njëjtën monedhë”.
Sipas një zyrtari të lartë të administratës, i autorizuar për të folur në kushte anonimiteti për bisedat e brendshme, Presidenti Biden shpreson të gjejë hapësira të vogla marrëveshjeje me presidentin rus, përfshirë rikthimin e mundshëm të ambasadorëve në Uashington dhe Moskë. Të dy vendet kanë qenë pa një ambasador për muaj me radhë.
Presidenti Biden po kërkon gjithashtu të bëjë përparim për një marrëveshje të re të kontrollit të armëve mes dy vendeve, pasi Rusia ra dakord për një zgjatje pesë-vjeçare të marrëveshjes aktuale në janar. Dhe Presidenti Biden ka në plan të ngrejë disa çështje, duke filluar nga sulmet kibernetike te përfshirja e pretenduar e Rusisë në piraterinë ajrore, si dhe trajtimi nga zoti Putin i udhëheqësit të opozitës ruse Alexei Navalny, i cili u burgos dhe u helmua në një akt të parë si ndëshkim politik ndaj tij pasi ngriti zërin kundër presidentit rus.
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian qarkulluan një deklaratë të martën pas samitit të tyre, duke mbështetur Presidentin Biden në prag të takimit me zotin Putinin. Të dy palët kanë rënë dakord të krijojnë një “dialog të nivelit të lartë” së bashku për Rusinë, si pjesë e “një partneriteti të ripërtërirë trans-atlantik” mes Shteteve të Bashkuara dhe bllokut prej 27 vendesh.
Një deklaratë e samitit e lëshuar të martën tha se të dy palët “qëndrojnë të bashkuara në qasjen tonë parimore ndaj Rusisë dhe jemi të gatshëm t’i përgjigjemi me vendosmëri modelit të saj të përsëritur të sjelljes negative dhe aktiviteteve të dëmshme”.
Ata “i bënë thirrje Rusisë të ndalë shtypjen e saj të vazhdueshme të shoqërisë civile, opozitës dhe mediave të pavarura dhe të lirojë të gjithë të burgosurit politikë”.
Presidenti Biden mbërriti përpara bisedimeve të së mërkurës me zotin Putin i inkurajuar jo vetëm nga fronti i bashkuar i treguar nga Shtetet e Bashkuara dhe BE-ja, por edhe njoftimi për një përparim të madh për mosmarrëveshjen tregtare 17-vjeçare midis dy fuqive globale, të përqëndruar tek subvencionet rivale për kompanitë prodhuese të avionëve.
Të dy palët arritën marrëveshje për nivelin e subvencionit qeveritar që mund të ofrojë secili për gjigantët e tyre të prodhimit të avionëve – kompaninë Boeing në Shtetet e Bashkuara dhe kompaninë Airbus në BE. Njoftimi erdhi ndërsa Presidenti Biden u takua me Presidentin e Këshillit Evropian Charles Michel dhe Presidenten e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen.
Përfaqësuesja amerikane e Tregtisë, Katherine Tai u tha gazetarëve se marrëveshja kërkon një pezullim pesë-vjeçar të tarifave të avionëve dhe theksoi se ishte koha të lihet mënjanë grindja dhe të përqendroheshin tek avancimi ekonomik i Kinës.
“Njoftimi i sotëm zgjidh një problem të hershëm tregtar në marrëdhëniet SHBA-Evropë. Në vend që të luftojmë me një nga aleatët tanë më të ngushtë, ne më në fund po bashkohemi kundër një kërcënimi të përbashkët”, tha zonja Tai.
Sigurisht që marrëdhënia SHBA-BE përballet me fërkime të tjera të lidhura me tregtinë. Udhëheqësit e kontinentit po humbasin durimin për faktin se Presidenti Biden nuk e ka trajtuar ende vendimin e ish-Presidentit Trump të vitit 2018 për të vendosur taksat e importit ndaj çelikut dhe aluminit të importuar.
Shtëpia e Bardhë njoftoi të martën krijimin e një këshilli të përbashkët tregtar dhe teknologjik SHBA-BE, i cili ka për detyrë të koordinojë standardet për inteligjencën artificiale, informatikën kuantike dhe bio-teknologjitë, si dhe të koordinojë përpjekjet për forcimin e qëndrueshmërisë së zinxhirit të furnizimit. Presidenti Biden po emëron Sekretarin e Shtetit Antony Blinken, Sekretaren e Tregtisë Gina Raimondo dhe zonjën Tai për të bashkë-kryesuar anën amerikane të përpjekjeve.
Shtëpia e Bardhë tha se të dy palët do të diskutojnë gjithashtu përpjekjet për të ndalur ndryshimin e klimës dhe do të krijojnë një grup ekspertësh për të përcaktuar mënyrën më të mirë për të rihapur udhëtimet në mënyrë të sigurt, ndërsa tërhiqet zbatica e pandemisë së koronavirusit.
Përveç deklaratës së dalë nga samiti SHBA-BE, udhëheqësit e NATO-s në komunikatën e tyre të hënën i bënë një kritikë të fortë Rusisë, duke denoncuar aktivitetet e saj agresive ushtarake dhe lojërat e befasishme të luftës pranë kufijve të vendeve të NATO-s, si dhe shkeljen e përsëritur të hapësirës ajrore të 30 vendeve nga aeroplanët rusë.
Që nga marrja e detyrës në janar, Presidenti Biden ka nxitur vazhdimisht Putinin të ndërmarrë veprime për të ndalur sulmet kibernetike me origjinë ruse ndaj kompanive dhe qeverisë së Shteteve Bashkuara dhe në mbarë globin, si dhe dënoi burgimin e zotit Navalny. Presidenti Biden gjithashtu ka transmetuar publikisht të dhënat e zbulimit që sugjerojnë, megjithëse me konfidencë të ulët deri në të moderuar, se Moska u ofroi shpërblim talebanëve për të goditur forcat amerikane të vendosura në Afganistan.
Presidenti Biden dhe Presidenti Putin e kanë përshkruar marrëdhënien SHBA-Rusi si në nivelin më të ulët historik.
Evropianët janë të etur të krijojnë një “dialog të nivelit të lartë” për Rusinë me Shtetet e Bashkuara për të kundërshtuar atë që ata thonë se është rrëshkitja e Moskës në një autoritarizëm më të thellë dhe ndjenjat anti-perëndimore.
Në të njëjtën kohë, blloku me 27 vende është thellësisht i ndarë në qasjen e tij ndaj Moskës. Rusia është furnizuesi më i madh i gazit natyror në BE dhe luan një rol kryesor në konfliktet ndërkombëtare dhe çështjet kryesore, duke përfshirë marrëveshjen bërthamore të Iranit dhe konfliktet në Siri dhe Libi.
Shpresa është se takimi i Presidentit Biden me Putinin mund të sjellë përfitime dhe askush në Bruksel nuk dëshiron të dëmtojë shfaqjen e unitetit ndërkombëtar që është paraqitur në takimet e G-7ës dhe NATO-s, sipas zyrtarëve të BE-së.
Por, republikanët në Uashington nuk reflektojnë shqetësime të tilla. Udhëheqësi republikan në Dhomën e Përfaqësuesve, Kevin McCarthy të martën akuzoi Presidentin Biden se i hapi rrugën Putinit në udhëtimin e tij të tanishëm jashtë vendit dhe e bëri Amerikën më të dobët.
“Nuk më intereson të mahnisim Evropën dhe ta bëjmë të mendojmë se jemi një prej tyre”, tha ai. “Biden po i bën kundërshtarët tanë më të fortë. Rusia është më e fortë sot nën administratën Biden sesa ishte nën administratën e kaluar. Kina është më e fortë sot”./voa
