Më 28 mars 1997, Shqipëria kaloi një nga periudhat më të errëta të historisë së saj të pasluftës. Në këtë ditë, një anije e quajtur Kateri i Radës, me rreth 142 pasagjerë në bord, u nis nga Vlora për të kërkuar shpëtim në brigjet e Italisë. Pas ngjarjeve të dhunshme të vitit 1997 në Shqipëri, që çuan në një kaos të thellë social dhe ekonomik, shumë qytetarë shqiptarë kërkonin të largoheshin nga atdheu, duke u munduar të shpëtonin jetën dhe të kërkonin një të ardhme më të mirë jashtë vendit.
Megjithatë, ashtu si shumë emigrantë të tjerë të kohës, ata që ishin në bord të Katerit të Radës nuk e dinin se fatin e tyre do ta vendoste një tjetër forcë e papritur dhe e pamëshirshme. Udhëtimi i tyre i shpresës dhe ikjes nga një Shqipëri e lodhur përfundoi në tragjedi. Anija, që kishte për qëllim të arrinte Italinë, u ndalua në det nga një anije ushtarake italiane, Sibilla, e cila e goditi dhe e fundos. 81 pasagjerë humbën jetën në këtë tragjedi, ndërsa trupat e shumë viktimave mbetën nën ujë, në fund të detit, pa mundur të identifikoheshin dhe të ktheheshin tek familjarët e tyre.
Tragjedia dhe akuzat ndaj ushtarakëve Italianë
Ish-ushtaraku Dionis Andoni, i cili vetë ishte pjesë e ngjarjes dhe e ka jetuar tragjedinë në lëkurën e tij, e ka cilësuar këtë ngjarje si një krim ndërkombëtar. Ai ka ngritur akuza të forta ndaj ushtrisë italiane për trajtimin e emigrantëve shqiptarë si armiq dhe për mosdhënien e ndihmës, duke e mundësuar fundosjen e anijes. Sipas Andonit, veprimet e ushtarëve italianë shkelën në mënyrë flagrante ligjet ndërkombëtare, të cilat kërkojnë mbrojtjen e jetës dhe sigurisë së refugjatëve dhe emigrantëve, veçanërisht në një kohë të krizave humanitare.
Në momentin që Kateri i Radës u godit nga Sibilla, shpëtimi i njerëzve ishte i mundshëm. Sidoqoftë, ndihma nuk erdhi. Andoni dhe shumë të tjerë besojnë se autoritetet italiane e kishin për detyrë të ofronin ndihmë për ata që ndodheshin në rrezik, por për shkak të një politike të ashpër ndaj refugjatëve, ata i trajtuan si kërcënim dhe i lanë të mbyten. Kjo ka krijuar një ndjenjë të thellë padrejtësie tek familjarët e viktimave dhe të mbijetuarit, të cilët besojnë se autoritetet italiane duhet të kishin vepruar ndryshe.
Përveç akuzave ndaj ushtrisë italiane, Andoni shpreh gjithashtu zhgënjimin e tij ndaj qeverisë shqiptare. Ai kritikon ashpër reagimin e autoriteteve shqiptare pas tragjedisë, duke thënë se qeveria ka marrë shumë lehtë këtë çështje dhe nuk ka bërë asgjë për të ofruar një dëmshpërblim moral për familjarët e viktimave. Sipas tij, qeveria shqiptare, ndonëse ishte në dijeni të ngjarjes, nuk ka kërkuar drejtësi për viktimat dhe as nuk ka bërë përpjekje për të mbrojtur të drejtat e familjarëve të tyre.
Për shumë vite pas ngjarjes, kërkesa për një dëmshpërblim dhe për një hetim të pavarur mbi tragjedinë ka mbetur pa përgjigje. Familjarët e viktimave e shohin këtë si një nga pasojat më të dhimbshme të pasigurisë dhe paqartësisë që karakterizuan vitet pas-rënies së regjimit komunist në Shqipëri.
/Argumentum.al
