Nga Marjana DODA
Emmanuel Macron u zgjodh president i Francës në maj të vitit 2017 në moshën 39-vjeçare, duke e bërë atë presidentin më të ri në historinë e vendit dhe kreun më të ri të shtetit francez që nga Napoleon Bonaparti.
Nuk mund të themi se Emmanuel Macron ka ngjashmëri me Napoleonin si udhëheqes dhe strateg por një aspekt që mund të jetë i ngjashëm është aspirata e tij për të rivendosur një pozicion të fuqishëm për Francën në arenën ndërkombëtare dhe për të forcuar rolin e saj si një shtyllë kryesore e Europës.
Emmanuel Macron erdhi me një vizion të ri dhe ambicioz për të konsoliduar rolin e Francës në nivelin ndërkombëtar, si dhe një vizion të thellë për një Europë të fuqishme dhe të bashkuar.
Një nga qëndrimet e tij kryesore ishte se Bashkimi Evropian (BE) kishte humbur objektivin e tij dhe duhej të reformohej për të përballuar sfidat e reja të botës moderne.
Macron argumentoi se BE kishte nevojë për një “rilindje” dhe për një strategji të re për të qenë më të fuqishëm dhe më të lidhur me qytetarët e tij. Ai vuri në dukje se, ndërsa Bashkimi Evropian kishte qenë një projekt i suksesshëm për ruajtjen e paqes dhe prosperitetit pas Luftës së Dytë Botërore, kishte filluar të humbiste drejtimin dhe qëllimet e tij në kontekstin e sfidave të sotme.
Emmanuel Macron ka qenë gjithashtu një nga liderët evropianë të parë që ka folur dhe promovuar idenë e krijimit të një ushtrie të pavarur evropiane. Në vitin 2018, Macron propozoi krijimin e një “ushtrie evropiane” si një mundësi për të mbrojtur më mirë interesat e Evropës në një botë gjithnjë e më të pasigurt, dhe për të siguruar që Evropa të ketë më shumë ndikim dhe kapacitete për të mbrojtur veten pa pasur nevojë për mbështetje të jashtme, sidomos nga Shtetet e Bashkuara.
Mbi të gjitha, Macron theksonte në çdo rast se Evropa duhet të luante një rol më të madh në botë dhe të përgatitej për sfida të reja globale.
Macron koherent në vizionin e tij për politikën e jashtme të Francës dhe Evropës.
Megjithëse angazhimet e tij publike janë hasur në kundërshtime nga aleatët, brenda dhe jashtë Evropës, përfshirë edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Macron ka vazhduar me ambiciet e tij për të forcuar rolin e Francës si në Evropë ashtu edhe në nivel global. Nëse analizojmë angazhimet e tij në politikën e jashtme, mund të shohim se ai ka punuar gjatë gjithë kohës për tu përballuar sot me sfidat e reja gjeopolitike, ende me situata të panjohura, por që padyshim Bota nuk do të jetë ajo që kemi njohur që nga fundi i Luftës së Ftohtë.
Kështu, gjatë 7 viteve të presidencës së tij, Macron fokusoi vëmendjen e tij në marrëdhëniet bilaterale dhe trilaterale me shtetet mike dhe aleate, duke nënshkruar marrëveshje, partneritete dhe traktate që kanë në qendër mbrojtjen. Në këtë analizë, do të paraqesim disa prej këtyre iniciativave.
Traktati i Aachenit, zyrtarisht Traktati mbi Bashkëpunimin dhe Integrimin Franko-Gjerman, i njohur gjithashtu si Traktati i Aachenit, është një marrëveshje dypalëshe midis Gjermanisë dhe Francës, e cila ka hyrë në fuqi në Janar 2020, një vit pas nënshkrimit. Ai u nënshkrua nga Kancelarja Federale Angela Merkel dhe Presidenti Emmanuel Macron në sallën e kurorëzimit të Bashkisë Aachen më 22 janar 2019.
Propozimi për një rinovim të Traktatit të Elysee u bë për herë të parë nga Emmanuel Macron më 26 shtator 2017 në fjalimin e tij në Sorbonë. Në 55-vjetorin e Traktatit të Elysee, Macron dhe Angela Merkel u shprehën sërish në favor të thellimit të bashkëpunimit në biznes, shoqëri, politikë dhe teknologji.
Salla e kurorëzimit të Bashkisë historike të Aachen-it u zgjodh për nënshkrimin e traktatit të ri nga Presidenti Macron dhe Kancelarja Merkel në Ditën Franko-Gjermane (22 Janar 2019), 56 vjetorin e Traktatit të Elysee, sepse Aachen, si rezidenca kryesore e Charlemagne (Charles i Madh i tij), përfaqëson një strehë të përbashkët të tij.
Traktati Quirinal (Kuirinal,) zyrtarisht Traktati midis Republikës Franceze dhe Republikës Italiane për një Bashkëpunim Dypalësh të Forcuar, është një marrëveshje dypalëshe midis Republikës Italiane dhe Republikës Franceze, e cila u nënshkrua nga Kryeministri Mario Draghi dhe Presidenti Emmanuel Macron në Pallatin Quirinal në Romë, më 26 nëntor 2021.
Traktati, i përbërë nga 13 nene, “do të promovojë konvergjencën e qëndrimeve franceze dhe italiane, si dhe koordinimin e të dy vendeve në çështjet e politikës evropiane dhe të jashtme, sigurisë dhe mbrojtjes, politikës së migracionit, ekonomisë, arsimit, kërkimit shkencor, kulturës dhe bashkëpunimit ndërkufitar”. Sipas të dyja qeverive, Traktati ishte fillimi i një konvergjence të re midis dy kombeve në udhëheqjen dhe përparimin e Bashkimit Evropian. Për më tepër, Traktati u pa si një përpjekje e Italisë dhe Francës për të luajtur një rol kyç në BE pas daljes në pension të ish-kancelares gjermane Angela Merkel.
AUKUS, i stilizuar gjithashtu si Aukus, është një partneritet trepalësh sigurie midis Australisë, Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara që synon “të promovojë një Indo-Paqësor të lirë dhe të hapur që është i sigurt dhe i qëndrueshëm”. I shpallur fillimisht më 15 shtator 2021, partneriteti përfshin dy linja përpjekjesh të referuara si shtylla. Shtylla 1 fokusohet në blerjen e nëndetëseve sulmuese me energji bërthamore në Australi dhe bazën rrotulluese të nëndetëseve sulmuese me energji bërthamore të SHBA dhe Britanisë së Madhe në Australi. Shtylla 2 përfshin zhvillimin e përbashkët të aftësive të avancuara në gjashtë fusha teknologjike: aftësitë nënujore, teknologjitë kuantike, inteligjenca artificiale dhe autonomia, aftësitë e avancuara kibernetike, hipersonike dhe kundërhipersonike dhe lufta elektronike; dhe në dy fusha më të gjera funksionale: inovacioni dhe shkëmbimi i informacionit.
Përtej këtyre dy shtyllave, në fakt ky partneritet ka si qëllim përballjen me Kinën në Indo-Paqësor.
Blloku ekonomik BRICS
Macron gjatë këtyre viteve presidenciale është përpjekur të drejtojë Francën dhe Bashkimin Evropian në një drejtim që përpiqet të balancojë ndikimin e fuqishëm të ekonomive të tjera dhe të ruajë një pozicion të fortë në botë. Një shembull i dukshëm i kësaj strategjie ishte kërkesa e tij për t’u bashkuar me samitin e BRICS-it në vitin 2023, një veprim që u pa jo vetëm si një mundësi për të forcuar pozitat ekonomike të Francës, por gjithashtu si një sinjal i mundshëm i një ndryshimi në politikën e jashtme të Perëndimit.
Megjithatë, kjo kërkesë u kundërshtua nga Rusia. Një aspekt interesant është fakti se Macron ka ruajtur një qëndrim më të hapur ndaj mundësisë për një ndarje të fuqisë ekonomike dhe politike nga Perëndimi tradicional. Për më tepër, duke marrë parasysh ndikimin e ndryshimeve të mëdha ekonomike, ai ka parë mundësinë e një “epoke të re”.
Në këtë kontekst, veprimi i Macron para dy vitesh mund të shihet si një parashikim i politikës proteksioniste të Donald Trump. Macron ka shprehur shqetësime për politikat e ndjekura nga Shtetet e Bashkuara, duke theksuar se këto mund të rrezikojnë stabilitetin dhe tregtinë globale. Ky proteksionizëm tashmë po krijon një mjedis të pasigurt për ekonominë botërore, dhe Macron duket se ka parashikuar pasojat domino që mund të sjellë një ndryshim i tillë.
Forcimi i marrëdhënieve me partnerët jo-perëndimorë
Ndërsa sa i përket vizitave më të rëndësishme, vlen të theksohen vizita në Rusi dhe Kinë. Të dyja këto shtete, si fuqi globale, janë shpesh në fokusin e kritikave nga Perëndimi, përfshirë edhe Francën, duke u parë si vende antagoniste. Megjithatë, këto janë dy shtete të cilat kanë një rol të pazëvendësueshëm në skenën globale. Pikërisht për këtë arsye, Macron, i vetëdijshëm për rëndësinë strategjike të këtyre vendeve dhe për faktin se nuk mund të ketë një kuptim të plotë të gjeopolitikës dhe gjeoekonomisë pa përfshirjen e Kinës dhe Rusisë, ka tentuar të zvogëlojë tensionet dhe të përmirësojë marrëdhëniet me ta.
Franca përballë Rusisë
Nga viti 2017 deri në vitin 2022, presidenti francez Emmanuel Macron u përpoq të riformësonte kuadrin e sigurisë së Evropës duke ndjekur një marrëveshje strategjike me Rusinë. Qëllimi i tij ishte të krijonte një arkitekturë të re evropiane të sigurisë, veçanërisht përmes një “dialogu besimi dhe sigurie me Rusinë” të nisur në vitin 2019.
Vizioni i Macron për një “arkitekturë të përbashkët sigurie” me Rusinë kishte për qëllim zgjidhjen e çështjeve të sigurisë evropiane, por nuk përfshinte konsultime me vendet që kufizoheshin drejtpërdrejt me Rusinë. Ai shpresonte se ky kompromis mund të zhvendoste fokusin drejt shqetësimeve të tjera të ngutshme si Afrika, terrorizmi dhe konfliktet e Lindjes së Mesme. Kjo qasje ishte pjesërisht një përgjigje ndaj politikave të Donald Trump dhe synonte paraqitjen e një fronti të bashkuar me Gjermaninë.
Macron i shikoi zgjedhjet e Volodymyr Zelensky në 2019 si një mundësi për të avancuar paqen brenda Formatit të Normandisë dhe për të rivendosur marrëdhëniet BE-Rusi. Megjithatë, dështimi i samitit në Paris në dhjetor 2019 i bllokoi marrëdhëniet franko-ukrainase. Pavarësisht kësaj, Macron vazhdoi dialogun me Putinin, duke vonuar vizitat në Kiev deri pak para luftës dhe duke kufizuar bashkëpunimin ushtarak me Ukrainën në fazën e planifikimit.
Zgjedhja e Joe Biden në vitin 2021 shënoi një ndryshim në përafrimin e Evropës me SHBA-në, duke zvogëluar rëndësinë e shtytjes së Macron për autonomi strategjike evropiane. Në përgjigje të ngritjes ushtarake të Rusisë pranë Ukrainës, Macron vazhdoi bisedimet dypalëshe me Putinin, pavarësisht mungesës së konsensusit brenda BE-së për mbajtjen e një samiti me Rusinë.
Macron ishte lideri i fundit perëndimor që takoi Putin dhe që përpiqej, deri në fund, të mbante të hapura kanalet e komunikimit lidhur me situatën në Ukrainë. Nuk mund të harrohet takimi i fundit i Macron në Moskë, ku, i ulur përballë Putinit në një tryezë disa metra të gjatë, ai mori një mesazh të qartë nga Rusia: tashmë ishte krijuar një hendek i madh mes dy vendeve.
Vizita Presidentit Macron në Kinë
Samiti Francë-Kinë 2023 ishte një vizitë shtetërore tre-ditore nga Emmanuel Macron, në Kinë nga 5 deri më 7 Prill 2023. Ishte vizita e parë e Macron në Kinë që nga pandemia COVID-19 dhe e treta që nga marrja e detyrës në 2017. Ai shoqërohej nga një delegacion prej më shumë se 50 anëtarësh të biznesit në Kinë.
Ai u takua gjithashtu me Xi Jinping, Sekretarin e Përgjithshëm të Partisë Komuniste Kineze. Duke kujtuar themelin e fortë të marrëdhënieve Kinë-Francë dhe miqësinë mes dy popujve, të dy krerët e shteteve patën një shkëmbim të thelluar pikëpamjesh mbi marrëdhëniet dypalëshe, marrëdhëniet Kinë-BE dhe çështjet kryesore ndërkombëtare.
Gjatë vizitës së tij të parë, ai njoftoi një “partneritet gjithëpërfshirës strategjik” midis Francës dhe Kinës dhe nënshkroi disa marrëveshje për tregtinë, ndryshimet klimatike, energjinë bërthamore dhe kulturën.
Presidenti francez, Emmanuel Macron, në një intervistë që ai dha gjatë vizites zyrtare në Kinë, theksoi se Evropa duhet të ndjekë një politikë të pavarur dhe të mos lejojë që interesat e saj të merren nën kontroll nga fuqitë e jashtme. Ai theksoi gjithashtu nevojën për të ndërtuar një “autonomi strategjike” për Evropën, duke u përpjekur të ruajë një balancë mes Shteteve të Bashkuara, Kinës dhe vendeve të tjera.
Kjo deklaratë e Macron u kritikua gjerësisht, por duket qartë se presidenti francez po forconte marrëdhëniet me Kinën. Marrëdhënie e cila sot në dhunë se kurrë duket se Franca dhe BE kanë nevojë.
Macron dhe Trump: Përplasje dhe Përshtatje në Politikën e Jashtme
Donald Trump nuk e ka mbështetur vizionin e Emmanuel Macron për një Europë të fortë dhe të bashkuar.
Së pari Trump ka qenë kundër idesë për krijimin e një ushtrie të përbashkët europiane, duke argumentuar se kjo mund të dëmtonte marrëdhëniet e NATO-s dhe mund të çonte në përpjekje të panevojshme për të konkurruar me Shtetet e Bashkuara në fushën e mbrojtjes.
Së dyti Trump, ka pasur qëndrime të kundërta ndaj këtyre ideve. Ai ka qenë kritik ndaj Bashkimit Europian në përgjithësi dhe ka pasur një qasje më të fokusuar në interesat kombëtare të Shteteve të Bashkuara. Trump ka sugjeruar se një Europë më e centralizuar mund të ishte një kërcënim për sovranitetin e shteteve individuale, duke pasur një qasje më të rezervuar ndaj ideve të integrimit të thelluar të BE-së.
“Truri i NATO-s ka vdekur”
Në një intervistë për “The Economist,” në vitin 2019, Emmanuel Macron shprehu shqetësimin e tij për NATO-n, duke thënë se truri i saj po vdes dhe se Europa nuk mund të mbështetet më tek Amerika për sigurinë e saj. Ai paralajmëroi se, nëse Europa nuk vepron, mund të humbasë kontrollin mbi fatin e saj dhe të zhduket gjeopolitikisht.
“Nëse nuk zgjohemi (Europa) ekziston një rrezik i konsiderueshëm që për një kohë të gjatë do të zhdukemi gjeopolitikisht, ose të paktën se nuk do të jemi më në kontrollin e fatit tonë. Unë e besoj shumë këtë. Ajo që ne po përjetojmë tani është vdekja e trurit të NATO-s. Evropa po qëndron në skajin e një gremine të thellë. Evropa nuk do të mund të kontrollojë më fatin e saj nëse nuk mendon një lëvizje strategjike për veten e saj“, theksoi ai.
Nga ana tjetër, Presidenti amerikan Donald Trump tha se SHBA-të nuk do të luftojnë për aleatët e NATO-s që nuk shpenzojnë mjaftueshëm për mbrojtjen e tyre.
“Unë mendoj se është një sens i përbashkët”, tha presidenti. “Ata nuk paguajnë, unë nuk do t’i mbroj ata”.
Ai vazhdoi të akuzonte aleatët e NATO-s se nuk ishin të gatshëm të mbronin Shtetet e Bashkuara, nëse rolet do të ndryshonin.
“Nëse Shtetet e Bashkuara ishin në telashe, dhe ne i telefononim, thoshim se kemi një problem, Franca, kemi një problem, disa të tjerë, nuk do t’i përmend – mendoni se ata do të vijnë të na mbrojnë? Ata duhet të bëjnë, nuk jam aq i sigurt”, shtoi shefi i Shtëpisë së Bardhë.
Në mënyrë të ngjashme, Trump ka kritikuar shumë herë NATO-n për atë që ai e ka konsideruar një aleancë të paaftë dhe të shtruar për SHBA, duke thënë se shumë shtete të tjera anëtare të NATO-s nuk po kontribuonin në mënyrë të mjaftueshme dhe po mbështeteshin në mbrojtjen e ofruar nga SHBA. Ai gjithashtu ka kritikuar mënyrën se si BE është menaxhuar dhe ka kërkuar që shtetet anëtare të bëjnë më shumë për të forcuar mbrojtjen e vet dhe të mos varen kaq shumë nga Uashingtoni.
Pra duket se vizioni i Macron për një Europë më të fortë dhe më të pavarur po përputhet me politikën proteksioniste të Donald Trump, “Amerika e Para”.
Ndërsa Macron ka theksuar rëndësinë e një politike të pavarur të mbrojtjes për Evropën, Trump është shumë më i drejtpërdrejtë dhe më i ashpër në vlerësimet e tij, duke e bërë më të qartë se nuk ka asnjë hezitim të tërhiqet nga angazhimet ndërkombëtare nëse ato nuk shërbejnë interesave të SHBA-së.
Ndonëse të dy kritikojnë natyrën e njëanshme të politikave të NATO-s dhe marrëdhënieve të saj me SHBA-në, Macron e shpreh këtë më shumë në kuadër të një dialogu për forcimin e Evropës dhe autonomisë strategjike, ndërsa Trump thekson “Amerika e Para” dhe dëshirën për të ristrukturuar marrëdhëniet ndërkombëtare që i shërbejnë më shumë interesave të SHBA-së.
Gjithashtu fjalimi i zëvendëspresidentit amerikan në Konferencën e Sigurisë në Mynih e bëri të qartë se Shtetet e Bashkuara po distancohen nga përgjegjësitë globale, ose asaj që ka qenë e njohur si “polici i botës”. Ky ndryshim po sjellë një tronditje në marrëdhëniet, marrëveshjet dhe ekuilibrat ekzistues, duke hapur mundësinë për krijimin e marrëveshjeve, aleancave dhe zëra të rinj.
Dhe këtu arrijmë tek ajo që ka sjellë në tryezën globale presidenti i Francës, që nga mandati i tij i parë si president i Francës: vizionin e tij për Europën.
Duke iu përgjigjur këtij qëndrimi të ri amerikan, pas fjalimit të zëvendëspresidentit amerikan në Konferencën e sigurisë në Mynih, si dhe pas përplasjes mes Trumpit dhe Zelensky në Shtëpinë e Bardhë, Macroni e riktheu në fokus vizionin e tij për Europën.
Fjalimi i fundit i Presidentit Macron, drejtuar jo vetëm kombit francez, por edhe Europës dhe botës, i dha një tjetër theks rëndësisë së politikave që ai ka promovuar që nga dita e parë që mori detyrën si president i Francës: forcimin e rolit të Europës në skenën ndërkombëtare, duke e bërë atë më të pavarur dhe më të aftë për të mbrojtur interesat e veta.
Një nga pikëpamjet kyçe që ai ka theksuar vazhdimisht është se Europa duhet të marrë përgjegjësinë për mbrojtjen e vet, duke u bërë më e fortë në aspektin e sigurisë dhe mbrojtjes. Macron ka mbështetur fuqishëm idenë e krijimit të një politikë të jashtme dhe të sigurisë më të pavarur për Europën, duke sugjeruar që kontinentit i nevojitet një mundësi më e madhe për të ndërmarrë veprime pa pasur gjithmonë nevojë për mbështetje të drejtpërdrejtë nga SHBA.
Një tjetër element që ai ka theksuar është rëndësia e forcimit të mbrojtjes bërthamore, duke siguruar që Europa të jetë në gjendje të mbrojë vetveten nga çdo kërcënim potencial.
Fjalimi i Macronit riktheu kërkesën për një Europë më të bashkuar dhe më të fortë, e cila ka kapacitetin për të mbrojtur interesat e veta dhe të luajë një rol udhëheqës në botën e globalizuar. Ai i bëri thirrje vendeve të Bashkimit Evropian të jenë të bashkuara dhe të qëndrojnë të forta përballë sfidave globale, duke pasur parasysh se koha për t’u bërë më të pavarur dhe më të fuqishëm ka ardhur.
Duket se Macron ka qenë i parakohshëm në deklaratat e tij, por ato nuk ishin të pavend. Ato sot i ngjajnë një profecie që po realizohet, veçanërisht për shkak të qasjes së re që SHBA-ja ka adoptuar në politikën e saj të jashtme. Kjo qasje e re, në një sfond të ri gjeopolitik, na rikthen te vizioni i Macron, madje një vizion që duket se po përmbushet, falë Trump.
Të gjitha këto aspekte që përmendëm më sipër si rinovimi i traktateve me vendet mike dhe aleate, marrëveshjet, vizitat zyrtare, janë në thelb shtyllat kryesore që Macron ka ndërtuar si pjesë e strategjisë së tij për t’u përgatitur për ndryshimet tektonike globale që janë duke u zhvilluar. Në këtë kontekst, Macron po zbaton vizionin e tij për të pozicionuar Francën si një aktor kyç, me një rol udhëheqës në Evropë dhe më gjerë. Ai e kupton se përballë sfidave të mëdha globale, përfshirë tensionet mes fuqive botërore, është e domosdoshme që Europa të ruajë një pozicion të pavarur dhe të fortë.
Në këtë mënyrë, Macron ka parashikuar nevojën për të qenë në krye të ndryshimeve që po ndodhin dhe ka bërë të qartë se Franca është e gatshme të luajë një rol të rëndësishëm në një botë gjithnjë e më të polarizuar.
Në mandatin e tyre presidencial, të dy liderët, Macron dhe Trump, kanë paraqitur ide dhe vizione për të ardhmen e Evropës, NATO-s dhe rolit të SHBA-ve në botë. Gjatë periudhës së qeverisjes së tyre, ata kanë pasur qëndrime që dukeshin si kontradiktore, por sot ato mund të shihen si komplementare. Ndoshta sepse lufta e Rusisë në Ukrainë i ka dhënë të drejtë Macronit dhe Trumpit, ose ndoshta ka ardhur koha për rigjenerimin global, me aktorë dhe faktorë të rinj, me aleanca të reja dhe të padëgjuara më parë.
Por një gjë është e sigurt: presidentët e SHBA-së dhe Francës, secili në mënyrën e tij, po tërheqin litarin në dy skajet, duke shkatërruar sistemin post-Luftës së Ftohtë dhe duke formësuar epokën e re globale.
© 2025 Argumentum
