Nga Dr. Jorgji KOTE
Mjeshtër i Madh në Diplomaci
Po, kjo mund të thuhet me gojën plot sot kur gjendja në Lindjen e Mesme është më e tendosur se kurrë më pare. Sidomos mbas sulmeve terroriste të Hamasit më 7 tetor 2023, Luftës 12 ditore të ushtrisë Izraelite, ndërhyrjes amerikane ndaj Iranit në qershor dhe në vijim të demarsheve diplomatike për armëpushim dhe paqe në Lindjen e Mesme, edhe Çështja Palestineze ka dale sërish në krye të axhendës gjeopolitike; madje, tani si element përcaktues i zgjidhjes së rebusit të ngatërruar gjeopolitik në atë rajon shpërthyes. Kur duket qartë se idetë dhe alternativat e deritanishme për paqe të menaxhuar dhe mendimi dritëshkurtër se paqja në Lindjen e Mesme mund të bëhet dhe pa Palestinën kanë dështuar. Ashtu si dhe ideja tjetër po aq naive se paqja dhe stabiliteti atje mund të realizohen thjesht nëpërmjet bashkëpunimit ekonomik dhe lulëzimit të tregtisë, në kuadrin e Doktrinës Transaksionaliste të Presidentit Trump; siç veproi 5 vite më parë kur në këmbim të një paqeje për Palestinën ai i premtoi asaj 50 miliard Euro; por, siç dihet, Presidenti i Autoritetit Palestinez Mahmud Abbas e refuzoi, duke deklaruar se ” Palestina nuk është tokë në shitje”.
Përpara se të vijojmë më tej, këtu është rasti të përmend se jam dëshmimtar i hershëm i frymës, guximit dhe besimit të patundur të popullit dhe rinisë palestineze për fitoren e çështjes së tyre të shenjtë. E them këtë dhe sepse më 15 Dhjetor 1978, në udhëtimin e parë jashtë vendit shkova në Beirut me një delegacion rinie, i ftuar në Kongresin e GUPS-it, Bashkimi i Përgjithshëm i Studentëve Palestinezë. Në atë kohë kishim lidhje të mira dhe me Organizatën për Çlirimin e Palestinës ( OÇP) e cila atëhere e kishte selinë në Beirut. Në këtë kuadër, në vitet 70 erdhën për studime në Tiranë dhe disa studentë palestinezë, sidomos për mjekësi, me idenë që të diplomoheshin e të ishin në gjendje të kuronin shokët e plagosur në luftimet e atëhershme.
Kongresi u zhvillua për arsye sigurie në fshatin Kaifun, në Malin Souk El Gharb mbi Bejrut, mbasi në kryeqytetin libanez kishte ende shpërthime sporadike bombash dhe të shtëna ndërmjet rivalëve fetarë myslimanë dhe të krishterë.
Gjatë dy javëve të qëndrimit tonë atje, veç pranisë në Kongres, patëm takime pune me dy nga bashkëpuntorët më të ngushtë të liderit të OÇP-së Jaser Arafatit, të cilat vite më parë kishin qenë dhe në Tiranë për vizitë pune.
Po ashtu vizituam dhe dy kampe ushtarake palestineze në Beirut dhe në Sidon.
Tejet emocionuese ishte vizita e organizuar në një spital ku mjekoheshin me dhjetra të plagosur palestinezë. Situata ishte aq prekëse aq sa në një moment ne shprehëm gatishmërinë për të dhuruar gjak. Vizituam dhe një ndërmarrje prodhimi veshjesh ku punonin kryesisht gra dhe vajza dhe një tjetër për mallra eksporti, për të siguruar valutën për financimin e rezistencës së tyre të armatosur.
Ajo që bënte më shumë përshtypje ishte fryma luftarake, entusiazmi, referimi te e kaluara, traditat e bukura të popullit palestinez, dashuria për tokën e të parëve, për Palestinën që e kishin mashtruar ndërkombëtarisht, duke e përzenë nga trojet e veta dhe duke i shpërndarë në Liban, Siri, Jordani, Egjipt, Jemen e gjetkë.
Në të gjitha këto dhe të tjera raste shihej qartë pathosi dhe dashuria për liderin e tyre karizmatik Jaser Arafat të cilin e takuam dhe biseduam për disa çaste në një takim me simpatizantët në Beirut, ku ai u tregua tejet miqësor ndaj vendit tonë.
Më vonë, veçanërisht në këto 30 vitet e fundit kam takuar gjatë shërbimit diplomatik në shumë vende bashkëmoshatarë, kolegë dhe miq palestinezë dhe të tjerë, edhe pjesëmarrës në atë kongres, të cilët kanë folur me shqetësim për gjendjen e krijuar në rajon dhe veçanërisht me çështjen Palestineze.
Eshtë e vërtetë se gjatë këtyre dekadave ka patur shumë punë, përpjekje, arritje dhe dështime në procesin e paqes, dy intifada palestineze, nënshkrimi i Marrëveshjes së Paqes së Oslos në vitin 1993, por dhe plot mungesa dhe pengesa.
Pa mohuar vështirësitë dhe sfidat e vështira me të cilat i është dashur të ndeshet sidomos vitet e fundit për shkak të dinamikave të ndërlikuara, sipas dhe disa sondazheve serioze dhe ekspertëve të njohur ndërkombëtarë, do thënë se lidershipi i Autoritetit Palestinez ka shfaqur dhe frymë apatie dhe afera negative; ato kanë ndikuar në uljen e efektivitetit të veprimtarisë së tij për realizimin e objektivit madhor historik, krijimin e Shtetit të Palestinës.
Kështu, sipas një sondazhi të kohëve të fundit të një ekipi të drejtuar nga Amaney Jamal, profesoreshë e shquar amerikano-palestineze në Universitetin Princetoën, gati 70 për qind e popullsisë në Gaza janë të pakënaqur me Hamasin. Por dhe në Bregun Perendimor shumica shprehen me ironi se veç Izraelit, tani janë të pushtuar nga Hamasi dhe Autoriteti Palestinez!.
Pozitive në këtë sondazh është se 80 për qind e të anketuarve janë për zgjidhje diplomatike të konfliktit me Izraelin, ndë të cilët 70 për qind janë për zgjidhjen me dy shtete dhe vetëm 20 për qind në favor të përdorimit të armëve.
Në këto kushte dhe rrethana, po ulëret dilema hamletiane: ” a do të bëhet zgjidhja e këtij rebusi në Lindjen e Mesme ME apo PA Palestinën? Nëse me Palestinën, atëhere si do të përfshihet Autoriteti Palestinez në këtë proces historik, pa të cilin vështirë, për të mos thënë e pamundur të ketë paqe dhe stabilitet të qëndrueshëm në Lindjen e Mesme. Kjo lidhet dhe me fatin e Rripit të Gazës që deri në vitin 2007 ishte nën administrimin e Autoritetit Palestinez.
Gjithsesi, kyçi që do të çojë në zgjidhjen e ekuacionit të lartpërmendur me disa të panjohura qëndron te pranimi i konceptit “ me dy shtete”, dmth ekzistencës së Izraelit por dhe Palestinës, në paqe, fqinjësi dhe me garancitë ndërkombëtare të sigurisë. Pikërisht këtu qëndron vështirësia e madhe, sepse veç SHBA-ve me plot hezitime kundër zgjidhjes ”me dy shtete” janë dhe qarqet ekstremiste të djathta në Izrael dhe vetë Kryeministri Netianahu.
Këto vështirësi i konfirmojnë dhe ekspertë e liderë palestinezë. Një prej tyre është filozofi i shquar dhe negociator kryesor në vitet 90, ish bashkëpunëtor i afërt i Arafatit, Prof.Dr. Sari Husseibeh.
Në një intervistë me Klementina Cenkollarin, gazetaren tonë të mirënjohur te « Zëri i Amerikës » në Uashington më 7 Dhjetor 2023 ai pohoi:« të them të vërtetën, nuk jam shumë i sigurt për të ardhmen. Në të kaluarën i thoja vetes se mund ta shihja të ardhmen. Ndërsa tani, them se e ardhmja duket shumë e mjegullt »
Ndërkohë, ky kundërshtim i Izraelit ndeshet me trysninë në rritje në shumë vende perendimore për ta njohur Palestinën si shtet; Franca është rasti më i freskët, por jo i fundit në këtë proces dinamik.
Ja pse gjendja e tanishme kërkon detyrimisht mobilizimin e madh të lidershipit palestinez, që të jetë në lartësinë e sfidave të mëdha që ka përpara; sidomos tani kur po forcohet gjithnjë e më shumë bindja dhe te faktori ndërkombëtar se çdo alternativë paqeje në Lindjen e Mesme duhet të përfshijë Autoritetin Palestinez dhe shtrirjen e autonomisë së tij dhe në Rripin e Gazës.
Ndërkohë, përkrahja ndërkombëtare për Palestinën është e madhe dhe në rritje. Ndryshe nga fillimi, kudo tani po e ndajnë ” shapin nga sheqeri” dmth Hamasin terrorist nga populli palestinez. Kjo duket qartë dhe në manifestimet e shumta publike masive kudo në botë, dhe në SHBA në favor të popullit dhe kauzës palestineze.
Kështu, nëse lidhur me sulmet izraelite kundër Iranit në përgjithësi ka dakordësi se nuk ka shkelje të së drejtës ndërkombëtare, aq më tepër se Izraeli është i vetmi vend demokratik atje, ekzistenca e të cilit kërcënohet seriozisht nga Irani, ky konsensus nuk është për sulmet e tij barbare në Gaza, duke përfshirë dhe bombardimet e ditëve të fundit në objekte civile, magazina mallrash, etj, të cilat me të drejtë kanë shqetësuar dhe vetë Presidentin Trump; deri tani janë vrarë mbi 60.000 civilë të pafajshëm, ndërmjet tyre gra e fëmijë. Madje ka zëra që thonë se kur Srebrenica me 8500 viktima u konsiderua gjenocid, si të mos konsiderohet në Gaza ku deri tani ka 7 herë më shumë viktima? Nisur nga ky shqetësim serioz, më 21 Korrik, 25 ministra të jashtëm të vendeve perendimore i kanë kërkuar me forcë Izraelit që t’i japë fund bombardimeve pa dallim dhe tërheqjen nga Rripi i Gazës.
Duke ardhur te vendi ynë, krahas mbështetjes dhe zhvillimit të marrëdhënieve historikisht të mira me të, me përjashtim të periudhës 1945 – 1990 kur Izraelin as nuk e njihnim si shtet, Shqipëria zyrtare ka mbajtur qëndrime të drejta dhe ndaj çështjes së Palestinës dhe konceptit të zgjidhjes « me dy shtete ».
Në këtë drejtim do theksuar dhe roli i veçantë i Përfaqësisë Diplomatike të Shtetit të Palestinës në Tiranë. Me këtë rast vlen të përmendet se në këto pak muajt e fundit, Ambasadori i saj i ri, Zoti Sami Mhanna ka bërë një fillim premtues në Tiranë. Në takimin me Presidentin Bajram Begaj, me Nënkryetaren e Bashkisë së Tiranës, zonjën Ristani, me nënshkrimin javën e kaluar të një marrëveshjeje bashkëpunimi me Universitetin e Nju Jorkut në Tiranë, organizimin e muajit të kulturës palestineze këtë Korrik, takime me homologët e tij në Tiranë, me liderë fetarë dhe me intervista shpjeguese dhe bindëse për median shqiptare, Shefi i ri i Përfaqësisë Diplomatike të Autoritetit të Palestinës në Tiranë, krahas vlerësimeve për autoritetet tona, ka shpalosur qartë qëndrimet dhe kërkesat përkatëse.
Ndërkohë, ishte një befasim prekës për mua si diplomat kur Ambasadori më tregoi se kishte lexuar analizën e paradokohshëm te «DITA», redaksinë e të cilës gjej rastin ta falenderoj për botimin e shkrimeve të kësaj natyre nga autorë të nderuar « Në Beirut për çështjen palestineze” e cila i referohej vizitës së lartpërmendur. Ndërkohë, duke parë me vëmendje foton me aktivistë palestinezë në Beirut, Ambasadori më tregoi se njera nga vajzat me ngjyrë atje quhej Fatima Birniwa. I prekur mbasi ajo ishte ndarë nga jeta tani së fundi, ai më tregoi se më 1994, mbas Marrëveshjes së Oslos 1993, Fatima kishte themeluar dhe drejtuar me kompetencë policinë e re palestineze në Gaza. Ajo ishte kthyer në një shembull të bukur frymëzimi për brezat më të rinj.
Ja, për të tilla vajza, djem dhe gra ka sot më shumë se kurrë Palestina dhe lidershipi i saj. Por ata duhen ndihmuar e promovuar; atyre u duhet dhënë besim, kurajo dhe drejtësi. Sepse ato japin garanci se administrata e re palestineze mund të funksionojë siç duhet kur të realizohet zgjidhja e shumëpritur me dy shtete. Ndryshe, gjithçka tjetër do të jetë e dështuar ose një arritje e përkohshme, nga e cila në radhë të parë të gjithë e në radhë të parë populli palestinez do të ketë ”pak qar dhe shumë zarar”. Ndaj është koka që krijimi i shtetit të Palestinës të mos shihet më si pjesë, por si zgjidhje e rebusit gjeopolitik në Lindjen e Mesme.
Në përfundim, le të jetë ky shkrim modest dhe një homazh për ata mijra palestinezë që nuk kursyen asgjë, as rininë e tyre plot ëndra, që u vranënë lulen e rinisë, u plagosën dhe u burgosën; por dhe dedikim e respekt për mijra e mijra të tjerë të mbijetuar, përfshirë shumë miq e shokë, ish studentë dhe të rinj palestinezë që vazhdojnë ndihmesën e vyer për një Palestinë të re, në paqe, siguri dhe begati !
© 2025 Argumentum
