Cilësia e borxhit publik në drejtim të maturimit shënoi përkeqësim gjatë vitit 2020 si pasojë e efekteve negative që dha pandemia Covid -19.

Sipas të dhënave nga Ministria e Financave afati mesatar i maturimit të borxhit ishte rreth 780 ditë në fund të vitit 2020 nga më shumë se 810 ditë që ishte në mars të vitit 2019 ku ishte edhe kulmi me i lartë i treguesit.

Shkak për përkeqësimin është bërë rifutja në emetim e bonove të thesarit 3-mujore. Kriza e pandemike rriti nevojat për likuiditet të shpejtë, e cila mund të sigurohej me emergjencë nga emetimi i bonove te thesarit me afat të shkurtër kthimi. Fondi Monetar Ndërkombëtar më parë e kishte kritikuar qeverinë shqiptare për mos emetim e bonove me afat maturimi tre mujor për shkak se, ato ishin një rregullator i mirë i likuiditetit.

Sa më i madh të jetë volumi i shumave që maturohen dhe sa më i afërt në kohë, aq më i lartë është risku i rifinancimit dhe anasjelltas. Prandaj rritja e maturitetit të borxhit dhe shpërndarja në kohë e maturimeve ndikon në reduktimin e riskut të rifinancimit.

Nevojat për hua nëpërmjet burimeve të brendshme janë reduktuar ndjeshëm gjatë viteve 2016-2019, duke mundësuar uljen e huamarrjes nëpërmjet titujve afatshkurtër. Ndërkohë, gjatë vitit 2020, nevoja për financim është rritur (plan huamarrja ka shkuar në nivelin 49.9 mld Lekë), në kuadër të masave të mara për përballimin e situatës nga pandemia Covid 19.

Huamarrja nëpërmjet titujve afatshkurtër kryesisht ka shërbyer për të realizuar rifinancimin e këtyre titujve dhe menaxhimin e nevojave afatshkurtra për likuiditet, ndërkohë që financimi i deficitit (borxhi i ri) është siguruar kryesisht nëpërmjet titujve afatgjatë, duke qenë në linjë me objektivat për reduktimin e riskut të rifinancimit.

Huamarrja nëpërmjet titujve afatgjatë me norma interesi të ndryshueshme u reduktua gradualisht deri në tërheqjen e këtyre titujve nga tregu. Duke filluar nga muaji gusht 2016, nuk ka pasur emetime të titujve me norma interesi të ndryshueshme.

Mbi 70% e portofolit të borxhit shtetëror përbëhet nga instrumente me norma interesi fikse. Gjatë viteve të fundit ka pasur një tendencë në drejtim të uljes së përqendrimit të instrumenteve me norma interesi të ndryshueshme në portofolin e borxhit të brendshëm, duke reflektuar politikat e ndërmarra në kuadër të menaxhimit të riskut të normave të interesit.

Kërkesa për tituj shtetërorë vazhdon të mbështetet tek investitorët vendas (rezident), ndërkohë që sektori bankar mbetet burimi kryesor i kërkesës. Kërkesa e investitorëve për instrumentet e bonove të thesarit 3 mujore dhe 6 mujore ka një trend në rënie, dhe këto instrumente përdoren kryesisht në menaxhimin e likuiditetit. Përsa i përket instrumenteve me maturitet afatgjatë (obligacione 7 vjeçare dhe 10 vjeçare) vihet re një rritje e moderuar e kërkesës./ B.Hoxha-Monitor