Genc Mlloja
Megjithë përpjekjet e vazhdueshme dhe konkrete për ruajtjen e sigurisë kibernetike në botë duke e konsideruar këtë sfidë si përgjegjësi të përbashkët të komunitetit ndërkombëtar, Republika Popullore e Kinës vazhdon të jetë në fokus të një fushate masive shpifjesh e trillimesh propagandistike nga disa vende perëndimore të orkestruara nga SHBA për gjoja sulme kibernetike kineze kundër tyre. Mirëpo paradoksalisht këto ‘akuzues tradicionalë’ anti-kinez të rrjeshtuar në një front lufte kibernetik filo- amerikan nuk reshtin në të njëjtën kohë sulmet intensive kibernetike kundër Kinës, institucioneve të saj më sensitive, duke kërcënuar seriozisht sigurinë kombëtare të fuqisë së dytë më të madhe në botë, dhe natyrisht sigurinë globale në botë, qe aktualisht është mjaft e ngarkuar me tensione politike, ekonomike e sociale çka shkallëzimi i luftës në Ukrainë me sulmet me dronë të kësaj të fundit mbi Moskë këto ditë e bën gjendjen më shpërthyese.
Në fakt, Kina ka qenë prej kohësh objekt i sulmeve kibernetike të SHBA e disa vendeve perëndimore dhe ata kanë ardhur duke u shtuar përkundrejt hapave gjigande të saj drejt rritjes, duke u kthyer në fuqinë e dytë më të madhe në rruzullin tokësor. Shumica e sulmeve të internetit, që synonin rrjetet kineze më 2021 dhe më pas, e kishin origjinën nga Shtetet e Bashkuara. Kështu, Agjencia e Sigurisë Kombëtare e SHBA kreu mbi 10.000 sulme kibernetike kundër Kinës në vitet e fundit dhe dyshohet se ka vjedhur 140 gigabajt të dhëna të vlefshme, sipas një raporti të përbashkët hetimor të Qendrës Kombëtare të Reagimit ndaj Viruseve Kompjuterike të Kinës (CVERC) dhe kompanisë Qihoo 360 Technology Co. Ltd, sipas cgtn.com.
më 5 shtator 2022. Qihoo 360 ka zbuluar gjithashtu më 2021 se hakerët e Agjencisë Qendrore amerikane të Inteligjencës janë përfshirë në një program 11-vjeçar të infiltrimit dhe sulmit kibernetik kundër sektorit të aviacionit të Kinës, organizatave kërkimore shkencore, kompanive të internetit dhe agjencive qeveritare.
Për të qënë sa më aktual në fakte ditët e fundit një qendër e monitorimit të tërmeteve në qytetin Wuhan, provinca Hubei në Kinën qendrore, u godit nga një sulm i jashtëm kibernetik. Kjo u njoftua në një deklaratë të bërë publike nga policia në Wuhan më 26 korrik 2023. Sipas policisë, gjetjet paraprake tregojnë se pas sulmit qëndrojnë organizata hakerash dhe kriminelë me prejardhje nga qeveritë e huaja dhe ka nisur një hetim për rastin. Në të njëjtën kohë, CVERC dhe ‘360’ zbuluan se qendra në Wuhan u sulmua nga organizata të huaja. Qendra e monitorimit të tërmeteve bllokoi në kohë pajisjet përkatëse të rrjetit dhe raportoi situatën pranë organit të sigurisë publike për hetime të mëtejshme, thuhet në një deklaratë, duke shtuar se byroja rezervon të drejtën për të ndjekur çështjen, e aktualisht është në vijim e sipër një hetim i plotë. Duke ndjekur ecurinë e procesit provat paraprake dëshmojnë se sulmi kibernetik në Wuhan e ka origjinën nga SHBA, kurse vitin e kaluar një universitet u bë objektivi i sulmeve të “inteligjencës” amerikane.
Duke iu referuar ngjarjes së Wuhanit Zëdhënësja e Ministrisë së Jashtme kineze Mao Ning tha në një konferencë të rregullt për shtyp më 26 korrik 2023 se një organizatë piratësh interneti e mbështetur nga ndonjë ‘qeveri e huaj’ ka zhvilluar një sulm kibernetik mbi Qendrën e Monitorimit të Tërmeteve të qytetit Wuhan, duke kërcënuar seriozisht sigurinë kombëtare të Kinës. Kina dënon këta veprime të papërgjegjshme dhe do të marrë masat e nevojshme për të ruajtur sigurinë kibernetike kombëtare, tha ajo. Në përgjigje të një pyetje nga gazetarët, Mao Ning tha se siguria kibernetike është një sfidë e përbashkët me të cilën përballen të gjitha vendet.
Ndërkohë zëdhënësja tërhoqi vëmendjen se qeveria amerikane, nga njëra anë, angazhohet në aktivitete keqdashëse kibernetike kundër vendeve të botës, përfshirë Kinën, ndërsa nga ana tjetër, trumpeton vazhdimisht ‘teorinë e sulmit të piratëve kinezë të internetit’, çka është një standard tipik i dyfishtë dhe manipulim politik. “Politizimi dhe ‘armëzimi’ i çështjeve të sigurisë kibernetike nga ana e palës amerikane kanë penguar seriozisht përpjekjet e bashkësisë ndërkombëtare për të trajtuar së bashku sfidat nëpërmjet dialogut e bashkëpunimit dhe kanë dëmtuar rëndë besimin e ndërsjellë ndërmjet vendeve. SHBA-ja duhet të ndalojë menjëherë keqbërje të tilla, të punojë me bashkësinë ndërkombëtare për të formuluar dhe respektuar rregullat e përbashkëta nëpërmjet dialogut e bashkëpunimit dhe të ruajë paqen, sigurinë dhe qëndrueshmërinë në hapësirën kibernetike me një qëndrim konstruktiv dhe pragmatik”, tha zëdhënësja Mao Ning.
CFP
Në këtë fushatë të shfrenuar propagandistike mbi të ashtuquajturin “sulm kibernetik prej Kinës kundër SHBA-së” janë përfshirë edhe zyrtarë të lartë të administratës Biden si ndihmësi i presidentit amerikan për Çështjet e Sigurisë Kombëtare, sekretari amerikan i Shtetit, sekretarja e Thesarit dhe zëdhënësi i Këshillit të Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë. Zyrtarët e Agjencisë së Sigurisë Kombëtare madje deklaruan se “spiunazhi është diçka që bëjnë shtetet kombe”.
Prej vitesh Kina ka bërë përpjekje konkrete për të bashkëpunuar në kuadrin e komunitetit ndërkombëtar për të mbajtur të paprekur sigurinë e të dhënave të çdo vendi në një kohë kur asnjë fuqi perëndimore, përfshirë edhe SHBA, nuk kanë ndërmarrë ndonjë iniciativë bashkëpunuese në këtë drejtim veç megallomanisë së akuzave, duke drejtuar gishtin tek fuqitë e tjera ‘armike’, përfshi edhe Kinën.
Që të shmanget më e keqja Uashingtoni dhe aleatët e tij më të ngushtë duhet të heqin dorë nga mentaliteti i Luftës së Ftohtë dhe të mbajnë një qëndrim konstruktiv, të përgjegjshëm dhe bashkëpunues ndaj sigurisë kibernetike. Dhe kjo duhet të fillojë me ndalimin e sulmeve të pabaza kundër Kinës sepse duket që këto vende nuk e kuptojnë ose nuk duan ta kuptojnë se shpifjet politike nuk bëjnë gjë tjetër veçse pengojnë përpjekjen e komunitetit ndërkombëtar për të forcuar sigurinë kibernetike dhe për pasojë sigurinë globale në botë.
Kina, si një mbrojtëse e vendosur e sigurisë kibernetike, ka kundërshtuar të gjitha format e aktiviteteve të hakerimit në hapësirën kibernetike dhe ka qenë e gatshme të punojë me pjesën tjetër të botës për të promovuar sigurinë kibernetike globale sepse beson fort se kjo është një sfidë globale, që duhet trajtuar kolektivisht.
Në këtë frymë Kina propozoi Iniciativën Globale për Sigurinë e të Dhënave (GDSI) në vitin 2020. Këshilltari kinez i shtetit dhe ministri i jashtëm Wang Yi në një simpozium ndërkombëtar të quajtur “Të kapësh Mundësitë Digjitale për Bashkëpunim dhe Zhvillim” (“Seizing Digital Opportunities for Cooperation and Development”) mbajtur në Pekin më 8 shtator 2020 propozoi këtë nismë globale, që kundërshton minimin e infrastrukturës kryesore ose vjedhjen e të dhënave, duke përdorur teknologjinë e informacionit dhe detyrimin e firmave të ruajnë të dhënat e krijuara jashtë shtetit në vendin e tyre. Sipas Wang, iniciativa u bënte thirrje edhe firmave të teknologjisë që të mos krijonin dyer të pasme në shërbimet ose produktet e tyre për të marrë të dhëna në mënyrë të paligjshme.
Në fakt nisma u ndërmor një muaj pasi SHBA deklaruan publikisht se po ‘pastronin’ aplikacionet “e pabesuara” kineze sipas një programi të quajtur “Rrjeti i pastër”. SHBA bllokuan eksportet e tyre nga Huawei Technologies Co. Ltd., dhe gjithashtu detyruan vende të treta të ndalonin shitjen e çipave për Huawei, që kishin përdorur teknologjitë amerikane.
“Rregullat globale të sigurisë së të dhënave që pasqyrojnë dëshirat e të gjitha vendeve dhe respektojnë interesat e të gjitha palëve duhet të arrihen në bazë të pjesëmarrjes universale nga të gjitha palët”, tha Wang në simpoziumin e mësipërm, duke argumentuar propozimin e Kinës. “Disa vende individuale po ndjekin në mënyrë agresive unilateralizmin, duke hedhur baltë mbi vendet e tjera me pretekstin e “pastërtisë” dhe po bëjnë gjueti globale ndaj kompanive kryesore të vendeve të tjera nën pretekstin e sigurisë. Ky është thjeshtë bullizëm dhe duhet të kundërshtohet dhe refuzohet”.
Në lidhje me sigurinë kibernetike në Kinë, Wang theksoi se “qeveria kineze ka vepruar në përputhje të rreptë me parimet e sigurisë së të dhënave. Ne nuk kemi kërkuar dhe nuk do t’u kërkojmë kompanive kineze të transferojnë të dhëna të huaja tek qeveria në kundërshtim me ligjet e vendeve të tjera”. Ai shtoi se ka mbi 900 milionë përdorues të internetit në Kinë dhe vendi ka dispozita të qarta ligjore për të mbrojtur të drejtat dhe interesat e ligjshme të qytetarëve dhe organizatave, duke përfshirë sigurinë e të dhënave dhe informacionin personal. Kina, sipas Wang, beson se për të adresuar në mënyrë efektive rreziqet dhe sfidat ndaj sigurisë së të dhënave, vendet duhet t’u përmbahen disa parimeve, duke përfshirë multilateralizmin, ndershmërinë dhe drejtësinë.
Dhe Kina nuk u mjaftua vetëm me shpalljen e Iniciativës Globale për Sigurinë e të Dhënave në 2020, e cila i është paraqitur gjithashtu Asamblesë së Përgjithshmë të OKB-së. Në fakt shpallja e saj ishte fillimi i një përpjekje për të bashkëpunuar me vendet e tjera dhe konkretisht pasuan takime multilaterale, i pari me shtetet arabe i pasuar nga një veprimtari e tillë me vende të Azisë Qëndrore. Kështu në takimin e ministrave të jashtëm “Kinë + Azi Qendrore” (C+C5), u nënshkrua Iniciativa e Bashkëpunimit për Sigurinë e të Dhënave nga Kina, Kazakistani, Kirgistani, Taxhikistani, Turkmenistani dhe Uzbekistani. Ky është pakti i dytë i sigurisë së të dhënave që Kina ka nënshkruar në botë pasi nisi Iniciativën Globale të Sigurisë së të Dhënave (GDSI) në 2020; e para ishte ajo midis Kinës dhe Ligës së Shteteve Arabe e nënshkruar më 29 mars 2021.
Sikurse e dëshmojnë të gjitha iniciativat në këtë fushë, si edhe në të tjera, Kina i përmbahet fort parimit të multilateralizmit, duke theksuar rolin dominues të OKB-së në qeverisjen kibernetike. Për më tepër, nismat shprehin mbështetjen për krijimin e një komiteti ad hoc ndërqeveritar të hapur për të bërë një konventë ndërkombëtare gjithëpërfshirëse, e cila u vendos në Rezolutën nr. 74/247 të OKB-së. Konkretisht Kina është tashmë e angazhuar në diskutime multilaterale mbi sigurinë e të dhënave, që përfshijnë OKB, G20, BRICS, Forumin Rajonal të ASEAN etj.
Por Pekini shpreson për një pjesëmarrje aktive të të gjitha vendeve, në lindje e perëndim, të zhvilluara dhe në zhvillim, të pasura dhe të varfra, në këtë iniciativë se në fund të fundit asnjë vend nuk ndihet i sigurte, madje edhe anëtarët e të ashtuquajturave ‘grupe të mbyllura’ sepse nuk ka qenë vetëm Kina objekt i sulmeve amerikane; prej kohësh Uashingtoni ka kryer një gamë të gjerë të aktiviteteve të vjedhjes kibernetike, spiunazhit dhe survejimit në shkallë të gjerë, të organizuar dhe pa dallim të qeverive, ndërmarrjeve dhe individëve të huaj. Këto akte, shumica e të cilave organizohen nga Agjencia e Sigurisë Kombëtare e SHBA (NSA) dhe Agjencia Qendrore e Inteligjencës, janë shkelje e ligjit ndërkombëtar dhe normave themelore të marrëdhënieve ndërkombëtare. Përballë programeve të tilla mbikëqyrjeje si Projekti Prism, Equation Group dhe ECHELON, që janë demaskuar publikisht nga vetë media perëndimore njëri pas tjetrit përgjatë viteve të fundit, ka pak dyshime në mbarë botën se Shtetet e Bashkuara e kanë kthyer veten në një ‘perandori hakerash’.
Edward Snowden/CFP
Se sa i vërtetë është një konstatim i tillë e ka treguar edhe një skandal spiunazhi i bërë publik në maj të vitit 2021, që krijoi habi por edhe zemërim në të gjithë Evropën përpara vizitës së parë të presidentit amerikan Joe Biden në kontinent që kur ai kishte marrë postin në Shtëpinë e Bardhë. Shërbimi Danez i Inteligjencës së Mbrojtjes, sipas transmetuesit shtetëror danez DR i cituar nga Reuters më 31 maj 2021, i kishte dhënë Agjencisë Kombëtare të Sigurisë të SHBA akses të hapur në internet për të spiunuar politikanë të lartë të vendeve fqinje, përfshirë ish-kancelaren gjermane Angela Merkel. Gjetjet ishin rezultat i një hetimi të brendshëm të vitit 2015 në Shërbimin e Inteligjencës Daneze të Mbrojtjes për rolin e NSA në partneritet, tha DR, duke cituar nëntë burime të paidentifikuara me akses në hetim. Sipas hetimit, i cili mbuloi periudhën nga viti 2012 deri në vitin 2014, NSA përdori kabllot e informacionit danez për të spiunuar zyrtarë të lartë në Suedi, Norvegji, Francë dhe Gjermani, duke përfshirë ish-ministrin e jashtëm gjerman Frank-Walter Steinmeier dhe ish-liderin e opozitës gjermane Peer Steinbrück.
Por ky skandal i paprecedentë në ‘gjirin e aleatëve’ u bë më skandaloz dhe i turpshëm sepse të gjithë zyrtarët përkatës, që u pyetën nga gazetarë të ndryshëm lidhur me të, pra si spiunët ashtu edhe viktimat, e mbyllën gojën. Komuniteti ndërkombëtar u bë dëshmitar i funksionimit të famëkeqit ‘Kodi i heshtjes’, kur viktimat e spiunuara në pushtet ua fshehën popujve të tyre informacione jetike lidhur me sigurinë e tyre kombëtare të vjedhura nga zbulimi amerikan.
Kështu kur iu kërkua një koment nga gazetarët lidhur me këtë skandal të paprecedent spiunazhi, një zëdhënës i qeverisë gjermane tha se ishin ne dijeni, por nuk pranoi të komentonte më tej. Në Uashington, NSA dhe Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare (DNI) nuk pranuan të komentonin. Një zëdhënës i Shërbimit Danez të Inteligjencës së Mbrojtjes gjithashtu nuk pranoi të komentonte. Kurse Ministrja daneze e Mbrojtjes Trine Bramsen u mjaftua ta quante “spekulim” çdo gjë rreth skandalit. “Mund të them në përgjithësi se kjo qeveri ka të njëjtin qëndrim si ish-kryeministri i shprehur në 2013 dhe 2014 – përgjimet sistematike të aleatëve të ngushtë janë të papranueshme”, tha Bramsen për Reuters në një deklaratë!!!
Edward Snowden/CFP
Sulmet e fundit kibernetike kundër Kinës si dhe vendeve te tjera të orkestruara nga SHBA, por edhe episode të ngjashme në gjirin e aleancës perëndimore, bëjnë akoma më urgjente domosdoshmërinë e përpjekjeve të përbashkëta të komunitetit ndërkombëtar për të mbrojtur sovranitetin kibernetik në një front të përbashkët ndërkombëtar. I gjithë komuniteti ndërkombëtar është i rrezikuar, edhe njerëzit e thjeshtë, dhe në të tilla rrethana u duhet ndalur dora çdo ‘perandorie hakerash’ dhe alternative më efikase është duke bashkuar forcat rreth Iniciativës Globale për Sigurinë e të Dhënave.