Nga Gentiola Madhi*
Dorëheqja e Hashim Thaçit gjashtë muaj para përfundimit të mandatit të tij presidencial për t’u përballur me akuzat për krime lufte të ngritura nga Dhomat e Specializuara të financuara nga BE me seli në Hagë, shënon një përparim në skenën e brendshme politike të Kosovës. Me largimin e tij, një perspektivë e re hapet për lidershipin e Kosovës përballë marrëdhënieve me Presidentin e Turqisë Erdogan.
Ditët e fundit kanë sjellë zhvillime të rëndësishme për Presidentët e Kosovës dhe Turqisë, por në mënyra shumë të ndryshme. Hashim Thaçi vendosi të japë dorëheqjen nga zyra e tij në mënyrë që të përballet si një qytetar privat me aktakuzën e Dhomave të Specializuara për krime kundër njerëzimit gjatë luftës që luftuan për pavarësinë e Kosovës nga Serbia. Në të njëjtën kohë, ‘vëllai’ i tij i shpallur publikisht nga Turqia, Presidenti Erdoğan ka qenë i përqendruar në ndjekje të ndryshme të profilit të lartë të politikës së jashtme në Nago-Karabak, Siri dhe Mesdheun Lindor. Ndërkohë, mungesa e ndonjë mbështetje deklarative nga Erdogan në favor të Thaçit befasoi publikun e gjerë.
Miqësia e Thaçit me Erdoganin
Si protagonist kryesor në rrugëtimin e Kosovës drejt pavarësisë, Thaçi ka kaluar mbi dy dekada në pushtet, duke vepruar si ministër, kryeministër dhe që nga viti 2016 si president i Kosovës. Miqësia e tij e veçantë me udhëheqësin turk ishte e mirënjohur dhe Thaçi nuk humbi asnjë mundësi për të deklaruar Erdogan “një nga liderët më të fuqishëm të botës dhe mbështetësin më të madh të pavarësisë së Kosovës”.
Turqia ka qenë një partner strategjik tradicional për Kosovën dhe si anëtare e G20 dhe Organizatës së Bashkëpunimit Islamik, ajo ka siguruar një mbështetje të konsiderueshme në procesin e njohjes së vendit.
Erdoğan i ka ofruar hapësirë të gjerë politike udhëheqjes së Kosovës, dhe Thaçit në veçanti. Ai ishte udhëheqësi i parë i madh politik që priti Thaçin në një vizitë zyrtare në cilësinë e tij si president i Kosovës, në vitin 2016.
Marrëdhënia personale midis dy udhëheqësve u intensifikua me kalimin e kohës dhe takimet dypalëshe joformale në Stamboll ose Ankara u kthyen në një ritual. Këto takime private shërbyen për konsultime dhe vendimmarrje të përbashkët, duke tejkaluar procedurat e rregullta të administratës shtetërore dhe pa ndonjë zbulim publik të informacionit.
Ndërsa tendenca e Erdoganit drejt një politike të jashtme të personalizuar dhe lehtësimi i rolit tradicional të trupit diplomatik ishte e njohur, pjesëmarrja e Thaçit në mjedise të tilla u kthye në një temë diskutimi politik në skenën e fragmentuar politike të Kosovës, me mendime të kundërta për rolin e Turqisë dhe ndikimin ishte fituar me kalimin e kohës.
Besnikëria personale ndaj interesave të brendshme
Për marrëdhëniet e tij të veçanta me Erdoganin, Thaçi duhej të paguante një çmim të konsiderueshëm në karrierën e tij politike për sa i përket besueshmërisë dhe vënies së interesave të vendit pas punëve personale. Ai ishte udhëheqësi i parë kombëtar që dorëzoi kërkesat e Erdoganit për të dëbuar mbështetës të pretenduar të lëvizjes Gulenist, të konsideruar nga Turqia si një organizatë terroriste.
Presioni i ushtruar nga Turqia mbi institucionet e Kosovës rezultoi në dëbimin e gjashtë shtetasve turq nga Prishtina nga autoritetet turke në bashkëpunim me agjencinë e inteligjencës së Kosovës në mars 2018. Operacioni u mbajt i fshehtë nga Kryeministri i atëhershëm Haradinaj, duke e ekspozuar Kosovën për të drejtuar ndikimin e huaj dhe duke shkelur kushtetuta kombëtare. Pas mohimit fillestar të dijes për deportimet paraprakisht, Thaçi më pas justifikoi operacionin për shkak të ‘kërcënimit të sigurisë kombëtare’. Vendimi i tij kishte pasoja për stabilitetin politik të Kosovës, i cili rezultoi në Erdogan duke bërë kërcënime publike kundër Kryeministrit Haradinaj.
Emocione apo pragmatizëm?
Marrëdhëniet midis Thaçit dhe Erdoganit janë ndërtuar mbi një rrëfim të personalizuar, emocional. Në publik, ata kanë treguar një preferencë të përbashkët për shfaqjen e kujdesit të ndërsjellë dhe respektit për familjen përmes përdorimit të shpeshtë të gjuhës së nuancuar. Ndërsa Thaçi e ka ndërtuar rrëfimin e tij për miqësinë e Erdoganit në një shprehje publike të mirënjohjes, Erdoğan është mbështetur në connection lidhjen e tij të fortë ‘emocionale me Kosovën’.
Sidoqoftë, linjat e mëposhtme tregojnë se kjo marrëdhënie emocionale, personale mund të mos jetë aq e mirëfilltë sa paraqitet qëllimisht në media, por më tepër e bazuar në baza racionale dhe pragmatike.
Thaçi ka qenë i vetëdijshëm për përfitimet që vijnë nga miqësia e Erdoganit në rritjen e ndikimit të tij politik, veçanërisht në momentet thelbësore për skenën politike të Kosovës. Për shembull, të dyja vizitat e Erdoganit në Kosovë në dekadën e kaluar (në 2010 dhe 2013) ndodhën gjatë fushatave elektorale dhe shërbyen si mbështetje për partinë politike të Thaçit.
Nga ana e Erdoganit, përfshirja e Thaçit në rrethin e tij të ngushtë të miqve shërbeu për të rritur imazhin e tij si një udhëheqës i fortë ballkanik. Konsideratat politike të Erdoganit janë të orientuara kryesisht drejt elektoratit të tij të brendshëm dhe ambicies së tij personale për t’u portretizuar si një politikan me ndikim në politikën ndërkombëtare.
Ç’pritet më tej?
Mungesa e fundit e ndonjë reagimi nga Erdogan në favor të Thaçit bëri të dukshme natyrën strategjike të miqësisë së tyre. Kosova pritet të ketë zgjedhje të reja vitin e ardhshëm dhe rezultati i tyre do të jetë një përcaktues i evolucionit të marrëdhënieve me udhëheqjen e Turqisë. Sidoqoftë, përtej miqësisë tradicionale që lidh të dy vendet, është e vështirë në këtë fazë të identifikosh një politikan tjetër në Kosovë për të vendosur të njëjtin lloj marrëdhëniesh me Erdoganin siç bëri Thaçi.
*Ky shkrim është botuar më parë anglisht në www.europeanwesternbalkans.com
Përshtati në Shqip: argumentum.al
© Argumentum
