Endy Zemenides

Gjatë pesë viteve të fundit, marrëdhëniet SHBA-Turqi kanë shfaqur një përpjekje të vazhdueshme për “diplomacinë e pengjeve” nga Ankaraja. Turqia është kritikuar në faqet e çdo gazete të madhe amerikane për këtë taktikë cinike dhe për aplikimin e saj për gjithçka, nga pastori Andrew Brunson, punonjësit e Departamentit të Shtetit, në bazën ajrore Incirlik, anëtarësimin e Finlandës dhe Suedisë në NATO. Por pikërisht në kohën e pranimit të Suedisë në NATO, është zbuluar një efekt shkatërrues i këtij përdorimi të vazhdueshëm të “diplomacisë së pengjeve”: Qeveria e SHBA ka zhvilluar sindromën e Stokholmit.

Në vitin 1973, një dramë pengjesh gjashtëditore brenda një banke suedeze çoi në diagnozën psikologjike të njohur si “sindroma e Stokholmit”. Një nga spitalet më të mira në botë – Klinika e Cleveland – e përkufizon këtë sindromë si “një mekanizëm përballues ndaj një situate të robëruar ose abuzive. Njerëzit zhvillojnë ndjenja pozitive ndaj rrëmbyesve ose abuzuesve të tyre me kalimin e kohës.”

Paralajmërimi “me kalimin e kohës” është i rëndësishëm në rastin e marrëdhënieve SHBA-Turqi. Aftësia e Ankarasë për të mbajtur peng politikën e jashtme amerikane është zhvilluar gjatë 70 viteve të fundit, qysh kur gjeografia e saj e bëri atë një pjesë kryesore të shahut në politikën e fuqisë së madhe. Ky avantazh gjeopolitik i lejoi Turqisë t’i shpëtonte pasojave serioze për një mori të tërë shkeljesh, duke filluar nga periudhat e vazhdueshme të diktaturës, abuzimet e të drejtave të njeriut, mohimi i gjenocidit, shtypja e lirisë fetare dhe një pushtim pesë dekadash i Qipros.

Për të qenë të drejtë për ata që vuajnë nga versioni i Uashingtonit të Sindromës së Stokholmit, imagjinoni se arsimi juaj përmbante doza të rënda të pikëpamjes së Gjeopolitikës së Halford John Mackinder, e cila mbivlerëson avantazhet gjeografike të Turqisë. Pastaj kaloni dekada duke punuar në një sistem ku Turqia kufizohej vazhdimisht me armiqtë/kundërshtarët e Amerikës (përfshirë Bashkimin Sovjetik, Iranin, Irakun dhe Sirinë) dhe siguroi pasuri të vështira në trajtimin e atyre kundërshtarëve (p.sh. Baza Ajrore Incirlik). Dhe ndërkohë që realitetet e sotme janë shumë të ndryshme, imagjinoni një kohë kur komuniteti pro-izraelit dhe Amerika e korporatave ishin pjesë e “lobit pro-Turqi” dhe partnerët dhe aleatët e sotëm strategjikë të besueshëm në rajon ishin ose zyrtarisht të paangazhuar (Qipro) ose aq i mbushur me anti-amerikanizëm sa rëndësia e Gjirit të Soudës u mbajt në heshtje (Greqi).

E gjithë kjo ka për qëllim të japë një shpjegim – jo një justifikim – për viktimat e sindromës së Stokholmit të Uashingtonit. Megjithatë, veprimet që rrjedhin nga kjo sindromë janë tregues i një dështimi masiv të politikës, që duhet korrigjuar menjëherë.

Ka disa rregullime burokratike që mund të zbatohen lehtësisht dhe mund ta nisin SHBA-në në rrugën drejt një politike më të mirë në Mesdheun Lindor. Si fillim, mos e trajtoni Turqinë si “shumë të madhe për të dështuar”. Gjatë krizës financiare amerikane, kjo është ajo që bëri administrata Obama me disa institucione financiare, dhe padashur i bëri ato MË MË TË MËDHA dhe e bëri ekonominë më të prekshme ndaj fatit të këtyre institucioneve.

Si të shmangim një rezultat të ngjashëm me Turqinë? Një studim i përciptë i personelit të Departamentit të Shtetit do të sugjeronte se “tavolina e Turqisë” në shtet është shumë e madhe në krahasim me vendet e tjera të Mesdheut Lindor. Kjo prani burokratike në fuqi i jep Turqisë një “holl” brenda Departamentit të Shtetit, madhësia e të cilit është tërësisht e pamerituar nga një vend që është bërë më së miri – siç e tha Steven Cook i Këshillit për Marrëdhëniet e Jashtme – “As shoku dhe as armiku. “

Personeli ekzistues në tavolinën e Turqisë dhe eprorët e tyre gjithashtu duhet të kapërcejnë reputacionin e tyre (të fituar mirë) të marrjes së qershisë me të cilin konsultojnë ekspertët e Turqisë. Unë nuk po sugjeroj që shteti të konsultohet me grekë apo armenë amerikanë, apo me diplomatë dhe analistë grekë. Megjithatë, universi i ekspertëve të Turqisë në Uashington është i madh dhe është një sekret i hapur që shteti po shmang shumicën e kritikëve të ashpër të Turqisë.

Së fundi, të kesh një zëvendës ndihmës sekretar të shtetit me juridiksion mbi Egjeun, Mesdheun Lindor DHE Kaukuzët është e pakëshillueshme, pavarësisht sa i mirë mund të jetë ai zyrtar. Ai juridiksion gjeografik e vendos Turqinë në epiqendër dhe çdo DAS me juridiksion të tillë – dhe me një tavolinë në mënyrë disproporcionale të madhe të Turqisë – do të përpiqet vazhdimisht të akomodojë Ankaranë. Në administratën e mëparshme, juridiksioni i DAS ishte Ballkani/Mesdheu Lindor – një juridiksion që mundësoi një axhendë më pozitive dhe, në fakt, arriti rezultate shumë më pozitive.

Mesazhi publik i Presidentit Joe Biden në lidhje me F-16 për Turqinë ishte pika thirrëse për këtë sindromë të Stokholmit – dhe që dikush të mos sugjeronte se kjo sindromë është e natyrës partiake, qëndrimi i Biden të kujtonte lobimin e hapur të Presidentit Donald Trump që Turqia të marrë F-35. Ndërkohë që rregullimet burokratike mund të kërkojnë pak kohë, sinjalizimi publik nga udhëheqësit kryesorë politikë – veçanërisht të zgjedhur – duhet të adresohet menjëherë.

Tradita e qëndrueshme, dypartiake e refuzimit për të kataloguar publikisht se çfarë duhet të bëjë Turqia për të rivendosur aleancën e saj me Uashingtonin ka ecur në rrjedhën e saj. Presidenti Biden mund të insistojë se nuk kishte asnjë pro quo në lidhje me F-16, por dështimi i tij për të adresuar se një shitje e tillë shkel Aktin Kundër Kundërshtarëve të Amerikës Përmes Sanksioneve (CAATSA) dhe kërcënon stabilitetin në Egje dhe Mesdheun Lindor minon besueshmërinë e tij.

Sindroma e Stokholmit u bë pjesë e leksikut popullor të Amerikës në vitin 1974, kur trashëgimtarja e gazetës Patty Hearst e përdori atë si një mbrojtje për krimet që ajo kreu ndërsa ndihmonte Ushtrinë Çlirimtare Simbioneze, me të cilën filloi të simpatizonte ndërsa mbahej rob. Zyrtarët e nivelit më të ulët të Departamentit të Shtetit mund t’u ngjajnë pengjeve të bankës suedeze, por nëse F-16 transferohen në Turqi (e cila tashmë ka demonstruar një prirje për të përdorur F-16-të e saj ekzistues për të kryer krime – DHE ka deklaruar synimin për të kryer krime shtesë me F-16) Presidenti Biden dhe sekretari Antony Blinken rrezikojnë të bëhen versioni i politikës së jashtme amerikane të Patty Hearst.

Publikuar në Ekathimerini

Përshtati në shqip: Argumentum.al