Nga Anar HUSEYNOV*
Tërheqja e hershme e paqeruajtësve rusë, të vendosur përkohësisht në territorin e Republikës së Azerbajxhanit, në përputhje me deklaratën trepalëshe të 10 nëntorit 2020, është një zhvillim i rëndësishëm për vendin tonë. Është vendosur nga liderët e të dy vendeve dhe përputhet plotësisht me realitetet aktuale të rajonit dhe pritshmëritë e popullit Azerbajxhan.
Prania e ndonjë kontigjenti ushtarak të huaj nuk është mirëpritur kurrë në Azerbajxhan që nga rivendosja e pavarësisë së tij në 1991. Për shkak të luftës së njohur 44 ditore në vitin 2020, vendimi për vendosjen e përkohshme të forcave paqeruajtëse ruse në rajonin e Karabakut të Azerbajxhanit u bë pjesë e deklaratave trepalëshe të sipër-përmendur. Edhe pse ishte një domosdoshmëri e kohës dhe e dobishme për ruajtjen e sigurisë në vijën e kontaktit, më vonë, me kalimin e kohës paqeruajtësit rusë kanë shkaktuar polemika të caktuara.
Para së gjithash, paqeruajtësit nuk i larguan forcat e armatosura armene nga Karabaku siç ishte rënë dakord në deklaratën e përmendur trepalëshe. Përkundrazi, ata i ndihmuan ata të mbanin armë dhe të vendosnin njësi të armatosura ilegale armene, si dhe të ndërtonin fortifikime të reja në rajon. Përveç kësaj, ata nuk i penguan shtetasit dhe politikanët e huaj të hynin në Karabakh. Për shembull, në nëntor 2022, 27 qytetarë iranianë, zyrtarë armenë, kandidati për zgjedhjet presidenciale franceze, Valeri Pekres, hynë në Karabakh përmes pikës së kontrollit ku ishin vendosur Forcat Paqeruajtëse ruse. Këto dhe disa hapa të tjerë të kontingjentit rus u përballën me kundërshtime të forta të Bakut.
Më duhet të përmend se pavarësisht skepticizmit të gjerë në rajon dhe më gjerë për mundësinë e tërheqjes së kontingjentit rus, presidenti Aliyev përdori çdo rast për të kujtuar se paqeruajtësit ishin vendosur përkohësisht në Karabak. Periudha kufizuese prej pesë vitesh e treguar në deklaratën trepalëshe ishte edhe për shkak të këmbënguljes së tij. Fillimisht nuk ishte parashikuar asnjë kufizim kohor për qëndrimin e paqeruajtësve.
Masat anti-terror të ndërmarra nga Azerbajxhani në Karabakh në shtator 2023 ndryshuan realitetin e rajonit. Realiteti i ri, kontaktet e drejtpërdrejta dhe pragmatizmi i të dy liderëve të Azerbajxhanit dhe Rusisë bënë të mundur tërheqjen e hershme të paqeruajtësve rusë.
Me keqardhje, edhe pse pritej, shumica e shtypit ndërkombëtar dhe komunitetit analitik të njëanshëm e paraqitën tërheqjen e trupave ruse nga Karabaku jo si një sukses të përpjekjeve të Bakut në negociatat me Moskën, por si një masë të pashmangshme lidhur me luftën në Ukrainë. Dikush mund të pyesë, pse atëherë masa të ngjashme nuk po merren në bazat ushtarake ruse që veprojnë në vende të tjera për dekada, përfshirë Armeninë fqinje? Vlen gjithashtu të përmendet se prania e forcave të armatosura ruse në territorin e Azerbajxhanit nuk ka qenë kurrë një shqetësim i atyre që kundërshtuan fuqishëm vendosjen e tyre në vende të tjera të Partneritetit Lindor. Për më tepër, disa prej tyre madje shprehën pakënaqësi për tërheqjen e fundit të kontingjentit ushtarak nga Azerbajxhani.
Gjithsesi, Baku nuk është i përfshirë në populizëm dhe blof, por merr të gjitha masat e nevojshme për të forcuar sovranitetin, integritetin territorial dhe sigurinë e Azerbajxhanit si dhe për të promovuar marrëdhëniet dypalëshe dhe shumëpalëshe të bazuara në interes të ndërsjellë dhe partneritet të barabartë.
* Ambasador i Azerbajxhanit në Shqipëri
/Argumentum.al