Politika[i]
Duke besuar se Rezoluta 1244 e Këshillit të Sigurimit është e pandryshueshme si Bibla, me duart e lidhura nga preambula e Kushtetutës, pushteti serb vazhdon të mbrojë iluzionin mbi shtetin e tij sëbashku me Kosovën. Hendeku absurd mes legjislativitetit juridike, emocioneve, historisë dhe besimit fetar nga njëra anë dhe realitetit nga ana tjetër, po shfaqet në dritë të diellit – gjë të cilën Beogradi zyrtar nuk dëshiron ta shohë. Deri kur sovraniteti kombëtar do të vazhdojë të ekzistojë vetëm në hartat e prognozës së motit në TV, ndërsa të gjitha të dhënat e tjera zyrtare shënohen si “Serbia pa Kosovën dhe Metohinë”?
Është histori e gjatë. Antagonizmi serbo-shqiptar i ka rrënjët që në kohën e luftërave ballkanike kur morën flakë nacionalizmat dhe frustracionet rajonale. Populli shqiptar në vitin 1913 u nda në dy pjesë: në shtetin e sapokrijuar të Shqipërisë dhe në Kosovë, e cila tani synon bashkimin me shtetin amë dhe nuk harron kurrsesi atë për të cilën në Serbi heshtet në mënyrë sistematike: masakrat kundër shqiptarëve gjatë këtyre luftërave si “realizim i përbetimit të shenjtë”.
Në periudhën pas vitit 1945, kohë në të cilën nuk dihej nëse Kosova do ti përkiste Shqipërisë apo Jugosllavisë, ky territor i krijoi shumë probleme shtetit të përbashkët. Kryengritjet në Kosovë u shtypën në mënyrë brutale, gjë e cila çoi në atë që në vitet 1980 në Serbi, 80 përqind e të burgosurve politikë ishin shqiptarë të cilët me durim dhe në mënyrë të organizuar prisnin rastin e tyre të dytë.
Shanset për një kthim në jetën e përbashkët u zhdukën përfundimisht në vitin 1999, por pushteti serb, duke u mbështetur te Kushtetuta harroi, faktin se shqiptarët e Kosovës nuk duan të jetojnë në Serbi. Pasiqë me ndërveprimin e Kishës u ndezën ndjesitë patriotike të qindra mijëra serbëve të cilat nuk dinë pothuajse asgjë dhe nuk e kanë parë asnjëherë “Jerusalemin serb”, politikanët filluan ta pranojnë Serbinë qiellore si realitet. Nëpërmjet kësaj, garniturat në pushtet kamufluan realitetin dhe as që guxuan tu thonë qartë qytetarëve atë që shumica e tyre e mendojnë privatisht.
Ndërsa shihnin me bisht të syrit nga Rusia si mbrojtëse e shenjtë e Kosovës serbe, maksimumi i kurajos u reduktua në pranimin për të hyrë në bisedime për të cilat është e vështirë të thuhet nëse i ka më pa dëshirë pala serbe apo ajo kosovare. Doli qartë se koha, ajo që për të tjerët është më e rëndësishme, për dialoguesit kishte më pak rëndësi. U humb një dhjetëvjeçar, ndërsa Beogradi dhe Prishtina janë pothuajse në pikën zero sepse Marrëveshja e Brukselit e viti 2013 u shndërrua në një abstraksion dokumentar, ndërsa dialoguesit shkëmbejnë me shumë oreks akuza duke shpjeguar përse ndodhi kështu.
Ruajtja e status kuosë në raportet reciproke, krahas vlerësimit real se drejt përparimit në frontin e Brukselit nuk ka asgjë të re në një të ardhme të afërt, do të thotë se problemi kosovar do të intensifikohet në përputhje me ashpërsimin e raporteve mes Lindjes dhe Perëndimit, Rusisë dhe ShBA-ve
Nuk është rastësi që Vladimir Putini, para pak kohësh shpjegoi se pavarësia e republikave popullore të Donjeckut dhe Luganskut, në Lindje të Ukrainës, është shpallur sipas shembullit të Kosovës. Dy fuqi të mëdha mbështeten në politikën e standarteve të dyfishta kur u nevojitet, ndërsa eksperienca mëson se ato shumë lehtë bëjnë tregti me vendet e tjera.
Është angazhuar edhe pala tjetër- duke bërë presione. Nuk ka më përralla me “normalizim”. Nga Uashingtoni deri në Berlin këshillojnë në mënyrë ekskluzive: njohje e ndërsjelltë. Secili e ka të qartë se Prishtina, e inkurajuar nga Perëndimi, ka kërkuar antarsim në Këshillin e Europës dhe se janë bërë punimet përgatitore që të sigurohet shumica prej dy të tretash në Komitetin e ministrave. Aleksandër Vuçiçi thotë se do të ndjekë e vëmendje se cili nga 46 antarët e Këshillit do të mbështesë Kosovën, por nuk do të ketë kurrfarë befasie, në mënyrë të veçantë tani që është pezulluar antarsia e Rusisë në Këshill, ose më mirë të themi qëkur Moska është larguar vetë.
Ministri i punëve të brendshme Aleksandër Vulin bën sikur mezi pret që Kosova të hyjë në Këshillin e Europës në mënyrë që pastaj Serbia të shpallë “neutralitetin politik”, gjë që do të thotë se do të heqë dorë nga Bashkimi Europian dhe Perëndimi i keq.
Akuzohet Prishtina se po shkel Marrëveshjen e Uashingtonit. Sikur ta kishin lexuar me vëmendje, do të shihnin se në atë dokument ekziston klauzola që i kufizon me një vit detyrimet e Beogradit për të ndalur fushatën e heqjes dorë nga njohjet e Kosovës dhe detyrimi i Prishtinës për të mos kërkuar antarsim në organizatat ndërkombëtare. Këtij neni ka kaluar afati.
Nëse hyn në Këshillin e Europës, Kosova është një hap larg antarsimit në Organizatën e Kombeve të Bashkuara gjë të cilën vërtetë Rusia mund ta bllokojë në Këshillin e Sigurimt, por vështirë se mund ta bëjë këtë në Asamblenë e Përgjithshme, kur ShBA dhe BE do të përpiqen të sigurojnë një shumicë të mjaftueshme.
Për pasojë Serbia do të gjendet para murit, duke rrezikuar kësisoj të mbetet e izoluar në shoqërinë e Rusisë, Kinës, Kubës ose Venezuelës, gjë që nuk është fort popullore këtyre ditëve. Fakti që pesë antare të BE-së mund të jenë kundër nuk do të mund të ndryshojë shumë gjëra. Perëndimi është mësuar të jetojë me këtë fakt i cili, sikurse po shohim, nuk e pengon të nisë iniciativa të reja të cilat duhet ta legalizojnë pavarësinë e Kosovës. Hapësira e Beogradit për manovrim do të ngushtohet akoma më shumë. Çfarë duhet bërë nëse Kremlini në një moment e përfshin Kosovën në arranzhimet e marrëveshjes me Perëndimin pas përfundimit të luftës ukrainase? A u dashka që Serbia të presë që Rusia ta njohë Kosovën e pastaj të esëllohet? Serpse kjo nuk është fantazi shkencore por politikë reale.
Përsa u përket serbëve në Kosovë, u duhet lënë atyre në dorë që të vendosin për fatin e tyre dhe nuk ka përse të luajnë sipas toneve nga Beogradi. Le të përfshihen në jetën e atjeshme, ndërsa shteti amë të vazhdojë tu ndihmojë në masën që kjo nuk është përzierje në punët e brendshme të një shteti tjetër. E njëjta gjë vlen edhe për serbët në Mal të Zi, ose serbët në Republikën Srpska. Beogradi, në marrëveshje me Perëndimin, të sigurojë garanci ta forta për të drejtat e pakicës kombëtare serbe. Le të lejojë që Kosova të hyjë në Unseko, gjë e cila do të garantojë përkujdesje për manastiret serbe. Le të bëhët Kosova antare e Interpolit në mënyrë që, nën çadrën e policisë botërore, shqiptarët dhe serbët të mbrohen nga kriminaliteti, i cili në këtë situatë është më efikas sepse – në ndryshim nga politikanët- ai nuk njeh ndarje nacionale.
Bashkimi Europian pas kësaj nuk do ta ketë të lehtë të refuzojë pranimin e antarëve të rinj me argumentin se ata (Serbia dhe Kosova) janë eksportues krizash dhe nuk e dinë se ku i kanë kufinjtë. Rajoni do të merrte frymë i lehtësuar. Në të kundërt mund të bëhet realitet paralajmërimi i ish ambasadorit amerikan në Beograd, Kameron Manter, sipas të cilit Serbia nuk rrezikon ndëshkimin, por mund të harrohet.
“As që më bëhet vonë për amerikanët, rusët, europianët e gjithë të tjerët. Do të marr vendime në përputhje me interesat e Serbisë edhe sikur të mbetesha i vetëm në këtë botë, jam zgjedhur nga populli e kështu që këto pesë vite do të marr vendime në përfitim të Serbisë dhe të qytetarëve të saj”, thotë Vuçiçi.
Qytetari Vuçiç mund ta veçojë vetveten, por presidenti Vuçiç nuk është zgjedhur për ta izoluar Serbinë. Pas një dhjetëvjeçari gërricjesh duhet shpejtuar dhe të shfrytëzohet me kurajo momenti për të marrë një mbështetje më të madhe nga ShBA-të dhe BE-ja, që Ballkani Perëndimor të përfshihet në një front të përbashkët kundër Putinit, i cili mund të përpiqet që nëpërmjet destabilizimit të rajonit të tërheqë vëmendjen nga Ukraina dhe nga lufta e atjeshme të cilën do të deshte ta përfundonte por nuk di sesi ta bëjë këtë.
Ekziston një mundësi e rrallë që të evitohet ashpërsimi me Perëndimin dhe njëkohësisht të ruhet dinjiteti: le të hyjë Kosova në Kombet e Bashkuara, ndërsa Serbia le ta mbajë qëndrimin se nuk ka asgjë nga njohja formale e ndërsjelltë. Nëse Serbia do të vendoste që Kosovëq ti hapë rrugën për në OKB, atëherë do të mund të kërkonte që në bisedime ta arrihet marrëveshje për autonominë e sërbëve, për pronat dhe monumentet e kulturës së atjeshme. Në të kundërt kurrfarë bisedimesh rreth këtyre temave nuk mund të ketë.
Përktheu për Argumentum Xhelal FEJZA
[i] https://www.politika.rs/sr/clanak/508264/Pogledi/Decenije-mrcvarenja