Dr. Jorgji KOTE
Në fakt, agjenncitë e mëdha ndërkombëtare, duke filluar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë ( OBSH) e deri te BE-ja, me vonesat dhe mungesat e shfaqura në fillimin e krizës u kanë dhënë skeptikëve dhe kundërshtarëve goxha « lëndë të parë » me moshprehjen e shpejtë të solidaritetit dhe sidomos me komunikimin e dështuar publik. Për pasojë, korona rrezikon të kthehet në një biovirus politik, duke kapur dhe segmente të moderuara të politikës dhe shoqërisë në jo pak vende.
Dashje pa dashje, « ujë në mullirin » e anti-globalistëve dhe populistëve çojnë edhe mbyllja e kufijve europianë, pikërisht në jubileun e 35 të Shengenit, shpallja e gjendjes së jashtëzakonshme dhe vetizolimit, miratimi i ligjeve që u jep kompetenca speciale qeverive kombëtare, të shoqëruara me privimin dhe kufizimin qoftë dhe të përkohshëm të të drejtave dhe lirive themelore të njeriut; sepse ato nxjerrin në pah supremacinë e shtetit kombëtar, si shpëtimtari i vetëm i kësaj krize të pashembullt.
Zhgënjimi fillestar është i kuptueshëm, sepse pritshmëritë publike, sidomos në vendet më të goditura, si Italia dhee Spanja, kanë qenë tejet të larta dhe urgjente; plus që BE e ka ndihmën dhe solidaritetin në « ADN » -në e saj.
Për pasojë, rishikimi i qëndrimeve politike kundrejt BE-së, globalizmit dhe në përgjithësi rendit ndërkombëtar shumëpalësh të 75 viteve të fundit pritet të bëhet « kalë beteje » por në sens negativ i populistëve dhe ekstremistëve në fushatat e ardhëshme politike dhe zgjedhore ; veçanërisht pas kapërcimit të koronavirusit, përballë problemeve të mëvonshme shpërthyese politike, ekonomike dhe sociale. Madje, Presidenti Trump ka shigjetuar ashpër qysh tani OBSH-në, ndonëse ajo ndodhet ne pikun e luftës ndaj koronavirusit !
Ja pse, krahas reagimeve më të shpejta për t’u ardhur në ndihmë vendeve më të prekura, është me rëndësi jetike informimi efektiv për ndërgjegjësimin publik se globalizmi nuk është shkaktari, ndaj dhe nuk duhet kursesi të bëhet viktima e radhës e koronavirusit dhe luftës së politike. Ndryshe, dhe pasi të kemi shpëtuar « paq » nga COVID do të mbetemi sërish tejet të ekspozuar ndaj krizave dhe viruseve të tjera, po aq, në mos më të rrezikshme se korona. Përse themi kështu?
Së pari, sepse viruset dhe pandemitë e këtij lloji kanë bërë kërdinë shumë më përpara globalimit dhe rendit shumëpalësh. Në fakt, historinë e njerëzimit e përshkruajnë dhe si historinë e viruseve dhe epidemevive me emra nga më të frikshmet. Kështu, qysh në vitin 430 para erës së re, mortaja zhduku çerekun e Athinës së lashtë ; në shekullin e XIV, 25 milion vetë humbën jetën nga epidemitë e shkaktuara nga epidemitë vdekjeprurëse në Europë dhe në Azi. Në vitin 1519 lia shkaktoi 8 milion të vdekur në Azi, kurse më 1919, 25 million të tjerë vdiqën nga gripi spanjoll.
Këto dhe të tjera epidemi kanë shoqëruar njerëzimin dhe gjatë 80 viteve të fundit të përshkallëzimit të globalizmit.
Po, është e vërtetë se si pasojë e hapjes së botës, shumëfishimit të transportit dhe lëvizjes së lirë të shtetasve, mallrave dhe shërbimeve, ka patur më shumë të infektuar nga këto epidemi. Veçse pa këtë hapje dhe globalizim, nuk do të kishte patur zhvillim, begati dhe përfitime sociale; për pasojë, askush nuk e di sa të mëdha do të ishin kostot e shkaktuara nga « viruse » të tjera, veç luftrave dhe konflikteve, nëse nuk do të ishte ky globalizëm.
Por, po aq e vërtetë është dhe fakti tjetër se pas epidemive të 80 viteve të fundit, numri i të shëruarve dhe të shpëtuarve ka qenë shumë më i madh se ai i viktimave njerëzore. Kjo i dedikohet pikërisht kujdesit dhe bashkëpunimit shumë më të madh ndërkombëtar shumëpalësh. Rolin kryesor këtu ka luajtur OKB-ja e sidomos OBSH, agjencia e saj e specializuar si dhe Banka Botërore, FMN, PNUD, FAO, etj; së bashku me grupimet e tjera ndërkombëtare dhe, në radhë të parë Bashkimi Europian me institucionet e tij përkatëse dhe në fushën e shëndetësisë.
Gjithashtu, përvoja e 80 viteve të fundit dëshmon qartë se epidemi të tilla, ashtu si dukuritë negative të klimës, krimit, terrorizmit, mjedisit, drogës, korrupsionit, etj nuk mund të përballohen vetëm nga një ose disa shtete, sado të pasura dhe të fuqishëm qofshin, as duke u mbyllur në « muret » apo « bunkerët « kombëtare. Si dhe karantina, ato janë vetëm alternativa të përkohshme për stopimin e krizës, për t’i dhënë kohë mjeksisë për ndërhyrje.
Në fakt, në këtë kontekst global, rol parësor ka bashkëpunimi intensiv shumëpalësh ndërmjet agjencive dhe instituteve të specializuara mjeksore në të gjitha kontinentet, ku dhe virologët u përkasin shteteve të ndryshme. Fakt është gjithashtu, se kërkime dhe studime në këto fusha ka patur jo pak, por ato janë mbajtur në sirtar ose janë vonuar pikërisht nga qeveri të vendeve kombëtare. Ja pse, fajtor dhe pengues nuk është globalizmi dhe bashkëpunimi shumëpalësh, por politikat e vendeve të ndryshme për shkurtimin e pajustifikuar të fondeve për shëndetësinë, privatizimi i saj i tepëruar dhe krizat e shumta që kanë përfshirë botën këto dy dekadat e fundit. Në fund të fundit, siç e theksoi këto ditë dhe emblematiku Henri Kisinger, « kriza globale kërkon bashkëpunim global ».
Sa për BE-në, vërtet që në fillimin e kësaj krize, për shkak të rregullave dhe traktateve të ngurta ajo pati hezitime dhe mosrakordime; vërtet që ajo mes shumë debatesh e kundërshtish sapo kishte miratuar buxhetin e ri 2021 – 2027 dhe atë të Klimës si përparësi absolute; vërtet që tashmë virusi vdekjeprurës i ka goditur rëndë të gjitha vendet antare dhe tej tyre e jo më dy apo tre shtete; vërtet që nuk bëhet më fjalë për disa dhjetra por të paktën për 1.000 miliard Euro për të përballuar pasojat e koronës e sidomos rimëkëmbjen social-ekonomike në periudhat në vijim.
Gjithsesi, asgjë nuk e pengonte BE-në, të paktën në aspektin e komunikimit publik që të ngrohte zemrat e njerëzve në hall dhe të ngjallte shpresa në vend që të « zhytej » në teknikalitete dhe emërtime specifike që në këto momente jetike nuk vlejnë. Sepse ky është rasti më domethënës për të lëshuar mesazhin për një Europë të re, leitmotivi i saj me rastin e 70 Vjetorit të shpalljes së projektit nga Shumani legjendar dhe fillimi pikërisht më 9 Maj i debatit dyvjeçar « Europa për qytetarët ».
Për fatin e saj të mirë, këtë mesazh të shumëpritur e dhanë në takimin e tyre të datës 9 Prill Ministrat e Financave të 27 Vendeve Antare të BE-së ; ata miratuan njëzëri një paketë gjigande prej 540 Miliard Euro për vendet e prekura nga COVID ! Jo vetëm për të shmangur pasojat e tij të rënda, madje me kredi pa kushte, por dhe për rigjallërimin ekonomik, punësimin dhe aspekte të tjera të mëvonshme sociale, sipas kritereve të lehtësuara të « e Mekanizmit Europian të Stabilitetit ». Me këtë paketë, që me siguri do të pasohet nga të tjera së shpejti, BE-ja sapo filloi të rikuperojë imazhin dhe « nderin « e saj publik, të cënuar jo pak javët e fundit. Kjo ka forcuar bindjen se tani e tutje, « kryefjala » politike e BE-së do të jetë « Solidaritet, pastaj rigorozitet».
Këtu vlen të theksohet se kur themi BE-ja, kemi parasysh të 27 vendet antare, duke përfshirë dhe Italinë si bashkëthemeluese. Dhimbja e thellë dhe solidariteti me këtë vend mik dhe fqinj nuk na pengon të pohojmë se dhe ajo ka kusuret e veta; sepse bashkë me vende të tjera kanë kërkuar që shëndetësia të jetë në portofolin e shteteve kombëtare dhe jo të Brukselit; por ama shumë pak ka bërë ; për pasojë, Italia ka 6 herë më pak kapacitete shtretërish spitalore për 100.000 banorë se Gjermania ! Një mësim tjetër i vyer për të ardhmen, për të mos « bërë më shaka » me shëndetësinë.
Gjithsesi, falë dhe përvojës unike të BE-së, institucioneve të saj dhe secilit vend antar ekziston bindja, se duke shmangur këto efekte dhe difekte, ajo do ta kthejë dhe COVID nga një krizë të madhe në mundësi dhe më të madhe. Sepse, siç ka profetizuar Jean Monnet « Europa është farkëtuar në kriza dhe se ajo do të jetë shumatorja e zgjidhjeve përkatëse » Veçse kjo kërkon që nga një korpus gjigand rregullash të ngurta, BE të kthehet sa më shpejt në një organizëm të gjallë, mbi të gjitha me « frymë » e pastaj me « gërma » pranë qytetarëve të vet në çdo rast, sado i vështirë të jetë.
Po, janë të gjitha mundësitë që me rregullimet e rastit dhe « koronabondet » dmth përballimi i përbashkët i të gjitha borxheve për të mposhtur koronakrizën dhe problemet e tjera social – ekonomike nga të gjitha vendet antare e jo vetëm nga një apo dy vende të goditura të mos jetë më « mollë sherri » apo ca me keq, « mur pengues » por « urë bashkuese » ose më mirë të themi një Plan « Marshall « tanimë Europian ; vetëm kështu ato do të jenë efektive dhe nuk do të shfrytëzohen si « armë « nga populistët në Itali, në Gjermani dhe gjetkë.
Mund të vijohet më tej për të treguar se këto mungesa dhe vonesa flasin shumë më tepër për domosdoshmërinë e korrigjimit dhe reformimit të BE-së dhe globalizmit në përgjithësi. Dëmtimi, dobësimi apo dhe mohimi i tyre, jo vetëm nuk ndihmon, por vetëm pengon dhe vonon kapërcimin e koronakrizës dhe në zgjidhjen optimale të sfidave të mëvonshme madhore social-ekonomike me të cilat do të ballafaqohemi.
Për këtë ka rëndësi që të gjitha palët të njohin « gjynahet « e tyre, me qëllimin e vetëm të shmangies së tyre, pa viktimizuar as globalizmin e as kërkënd.
Forcimi i prirjeve shumëpalëshe bëhet domosdoshmëri kur sheh se dhe liderët populistë nuk ofrojnë ndonjë alternativë më të mirë politike as në këtë rast. Mos kërkoni se nuk do të gjeni asnjë vend ku drejtojnë liderë populistë me rezultate më të mira në menazhimin e kësaj situate të jashtëzakonshme. As në Brazil, as në Britani, Indi e gjetkë, madje fatkeqësisht as në SHBA!
Ja, pse globalizmi nuk është shkaktar, as fajtor i COVID – 19; përkundrazi, bashkë me korrigjimet dhe « kolaudimet » e nevojshme, ai mbetet aktor dhe faktor nxitës, çelësi i suksesit dhe në fitoren mbi të./gsh