Ekspozimi i Rusisë nga Kievi si një fuqi ushtarake në rënie ka pasoja të drejtpërdrejta shumë përtej kufijve të Ukrainës. Ai rezonon në të gjithë Rusinë “afër-jashtë” midis vendeve që Kremlini i konsideron si vartëse edhe një brez pas pavarësisë nga Perandoria Sovjetike.
Falë dështimeve të saj në Ukrainë, frika nga Moska po zvogëlohet dhe nga Kaukazi në Azinë Qendrore, ndikimi i saj është në rënie. Uashingtoni tani mund të pozicionohet si një ndërmjetës i paanshëm në konfliktet e pazgjidhura në Kaukazin e Jugut dhe Azinë Qendrore. Moska e ka ruajtur ndikimin e saj duke i mbajtur ato të ziejnë për dekada. Nëse SHBA-ja menaxhon rezolutën e saj, Rusia do të izolohet më tej, duke dobësuar sulmin e saj ndaj Ukrainës duke forcuar interesat ndërkombëtare të SHBA-së dhe aleatëve të saj.
Konflikti më i gjatë dhe më urgjent i këtyre konflikteve post-sovjetike është midis Armenisë dhe Azerbajxhanit. Pas sukseseve ushtarake të Azerbajxhanit në shtator 2020, duke rifituar territoret e pushtuara nga Armenia që nga rënia e Bashkimit Sovjetik, perspektivat për një marrëveshje të qëndrueshme paqeje janë më në fund në tryezë.
Megjithatë, në një konflikt të tillë në dukje të vështirë, renditja dhe koreografia e procesit është e mbushur me rrezik. Shtatori dëshmoi shpërthimin më të keq të luftimeve midis të dyve që nga viti 2020, duke nxitur një vizitë të papritur në Armeni nga Nancy Pelosi, Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve të SHBA. E perceptuar gjerësisht si një përpjekje për të mbështetur diasporën e madhe armeno-amerikane për Partinë Demokratike në zgjedhjet afatmesme, ajo, për fat të keq, tregoi një paragjykim që diplomacia e Uashingtonit duhet të shmangë.
Ndërsa përfshirja e mëtejshme e SHBA-së është e mirëpritur, paanshmëria është thelbësore. Deklaratat publike të palëkundur të Sekretarit të Shtetit të SHBA-së Antony Blinken po minohen kur liderët e lartë demokratë janë të pavarur në vendimet e politikave. Rrjedhimisht, është e vështirë për Azerbajxhanin që të mos e shohë atë si pjesë të një politike gjithëpërfshirëse, pavarësisht se udhëtimi ishte një vendim personal i Pelosit.
Uashingtoni duhet gjithashtu të shkojë përtej Grupit të Minskut, organi i OSBE-së i bashkë-kryesuar nga Rusia, Franca dhe SHBA, i krijuar fillimisht për të zgjidhur konfliktin. Ajo arriti pak më shumë se tre dekada dhe nuk arriti të parandalojë një shpërthim tjetër lufte në vitin 2020. Thirrjet e kota për t’u kthyer në kornizën e vjetëruar duhet të minimizohen. Departamenti i Shtetit i SHBA-së duhet të hedhë plotësisht peshën e tij pas një koordinimi BE-SHBA. qasje, e cila ka parë së fundmi një mision të BE-së të krijuar për të monitoruar situatën përgjatë kufirit midis dy shteteve.
Ashtu si në Ukrainë, nisma duhet të jetë e qartë në mbështetje të integritetit territorial si parim udhëzues, në vend që të zbavitet pjesërisht pretendimet armene mbi Karabakun – rajoni në grindje – siç kishte bërë Grupi i Minskut. Vetëm atëherë mund të krijojë kushtet për të demarkuar dhe më pas për të ruajtur kufirin e përbashkët të vendeve, duke i dhënë fund si inkursioneve të Azerbajxhanit në territorin armen, ashtu edhe pranisë së vazhdueshme të forcave armene në Azerbajxhan.
Objektivi i Moskës ka qenë të zgjasë konfliktin Armeni-Azerbajxhan dhe të sigurojë varësinë ekonomike, ushtarake dhe diplomatike të Armenisë, duke futur trupat e saj “paqeruajtëse” përgjatë lidhjeve të rëndësishme të transportit të energjisë që përshkojnë rajonin. Duke luajtur një rol të rëndësishëm në “procesin e paqes” të Minskut gjatë tre dekadave të fundit, Rusia ndihmoi të garantohej se nuk kishte rezultate pozitive.
Një marrëveshje e qëndrueshme paqeje do të ishte një përfitim ekonomik jo vetëm për rajonin, por edhe për interesat perëndimore. Së pari, do të siguronte rezervat e gazit të Kaspikut, të cilat janë kritike për diversifikimin evropian, larg nga furnizimet e Rusisë. Ky do të jetë çelësi për ruajtjen e solidaritetit të BE-së pas Ukrainës përballë një dimri sfidues dhe ndërprerjeve të mundshme. Së dyti, do të largonte një aleat kyç, Armeninë, nga ndikimi i Kremlinit, pas frikës se vendi mund të përdoret për të anashkaluar sanksionet perëndimore ndaj Rusisë.
Konflikti me Azerbajxhanin krijoi një nevojë për mbrojtje që e futi Armeninë në aleancat e sigurisë së Rusisë. Pushtimi bëri që Azerbajxhani dhe aleati i tij Turqia – të cilët së bashku përbëjnë mbi 80% të kufijve të Armenisë – të ndërpresin marrëdhëniet. Jerevani u detyrua të shikonte nga Moska për të mbështetur ekonominë e saj dhe furnizimet me energji. Nëse Armenia do të riintegrohej ekonomikisht në rajon, kombi do të kishte më shumë opsione, duke përfshirë lidhje më të mira me Evropën përmes Turqisë. Më pas mund të marrë vendime të pavarura nga Moska dhe të nxisë zhvillimin e saj ekonomik.
Për të zgjidhur konfliktin e zjarrtë midis Azerbajxhanit dhe Armenisë, së pari nevojitet besimi midis Shteteve të Bashkuara si ndërmjetës dhe dy palëve. Kuptimi i lëkundur i Putinit mbi botën post-sovjetike paraqet një hapje historike. Uashingtoni duhet të shfrytëzojë mundësinë duke i trajtuar të dy protagonistët në mënyrë të barabartë dhe të drejtë. Vetëm atëherë ai mund të luajë një rol kyç për t’i dhënë fund këtij konflikti të gjatë brezash duke forcuar interesat perëndimore në të gjithë rajonin./intpolicydigest.org
/Argumentum.al