Eshtë koha kur Evropa Perëndimore të kuptoje se ka më shumë se një mënyrë për të qenë evropian.
Më 18 tetor, Franca qëndroi e vetme në kundërshtimin e pranimit të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Zyrtarë të lartë dhe udhëheqës të BE-së si Donald Tusk, Jean-Claude Junker dhe Komisioneri Johannes Hahn shprehen keqardhje për vendimin francez. Studiues të ndryshëm dhe vëzhgues e përshkruanin veton e Presidentit Francez Emmanuel Macron si një “gabim” të madh.
Duke arsyetuar “jo” e tij historik për hapjen e negociatave të pranimit me dy vendet, Macron tha se ai nuk mund të sigurojë njerëzit e tij se “gjithçka po shkon aq mirë sa do të hapim negociatat” nëse ka “mijëra e mijëra e mijëra” shqiptarë duke aplikuar për azil në Francë.
Kjo frikë e imigracionit nga brenda Evropës tradhton një vështrim që nuk i sheh të gjithë evropianët si të barabartë – d.m.th. disa evropianë janë dukshëm më evropianë se të tjerët. Nuk është çudi që instrumentet dhe iniciativat e ndryshme që kanë qenë pjesë e procesit të integrimit evropian quhen “Evropianizim”.
Ti përkasin një kontinenti të vetëm, ndarje te trashëgimisë kulturore të ngjashme dhe historive të ndryshme por intersektuese me sa duket nuk është ajo që është “Evropianizmi”. Përkundrazi, masa për të qenë me të vërtetë evropiane duket se është nga një shtet neoliberal i pasur, kapitalist, veçanërisht nga një fuqi e mëparshme koloniale e cila ende gëzon disa gjalleri pas koloniale. Të gjitha vendet e mëparshme komuniste në kontinent pritet të imitojnë këtë model përmes procesit të të ashtuquajturit integrim, duke miratuar “masa”, “instrumente”, “reforma” të diktuara nga teknokratët perëndimorë.
Premisa e këtij procesi tradhton një supozim të fshehtë në lidhje me tendencat drejt anomisë dhe korrupsionit në vendet e Evropës Lindore, dhe veçanërisht në Ballkan. Siç ka theksuar historiania bullgare Maria Todorova në librin e saj “Imagjinimi i Ballkanit”, Evropa Perëndimore e balkanizoi Ballkanin në të njëjtën mënyrë siç orientoi Orientin (sipas Edward Said).
Në këtë linjë mendimi, disa evropianë perëndimorë mund të më perceptojnë si duke shkruar nga pozicioni i një “emigranti” të mundshëm; Unë pohoj, megjithatë, se unë jam duke shkruar si një qytetare evropian.
Në të njëjtën kohë, duke qenë e majte, pranimi im për të qenë një evropian mund të tingëllojë si një tradhti ndaj idealeve të së majtës, e cila është zakonisht euro-skeptike. Sidoqoftë, nuk është tradhëti e asnjë lloji.
Unë u rrita në Jugosllavinë socialiste, ku arsimi ynë, i gjithë pamja jonë botërore, përkundër (ose saktësisht sepse) te inkuadrimit të tij ideologjik, ishte evropiane për sa i përket traditës dhe vizionit të së ardhmes.
Le të mos harrojmë se socializmi si ide bazohet në modernizmin evropian. Për më tepër, ndërsa rriti markën e vet të regjimit socialist, federata jugosllave ishte mjaft e hapur për Evropën Perëndimore dhe u ofronte qytetarëve të saj lëvizje të lirë në Perëndim.
Pas shpërbërjes së saj, të gjithë naivisht menduam se do të hynim në BE menjëherë sepse, në fund të fundit, ne ishim evropianë, ishim nga Evropa dhe menduam se gjithmonë i kishim takuar. Kjo pritje ishte spontane dhe ndjehej, vërtet, “e natyrshme”.
Kështu që u ndje si një shuplakë në fytyrë kur në vitet 1990 BE kërkoi nga ne t’i nënshtrohemi “Evropianizimit” para se të bëheshim “Evropian” në letër. Ndiheshim të poshtëruar por duhej ta pranonim këtë “shuplakë” nga vëllezërit dhe motrat tona më të “sofistikuara”, të zhvilluara dhe më të pasura evropiane.
Ne filluam të shikojmë për “demokracinë e tyre të përparuar” në mënyrë jo kritike sikur të ishte modeli më i mirë dhe i vetëm për zhvillim dhe mirëqenie (i cili kohët e fundit është vërtetuar se është shumë më i prekshëm, i paqëndrueshëm dhe i ndjeshëm ndaj sundimeve të ekstremit të djathtë sesa jemi bërë për të besuar) . Të vendosur nën vëmendjen e vështrimit të ballkanizmit perëndimor, ne u nxorëm të besonim në inferioritetin tonë të lindur.
Kështu që, ne u nisëm për një transformim kolosal: ne çmontuam sistemin tonë socialist, ne privatizuam të gjitha industritë tona, ne shkurtuam buxhetet për shërbimet themelore si arsimi dhe kujdesi shëndetësor, rilindëm si të jemi konservatorë, duke braktisur idealet e barazisë gjinore dhe sekularizmin e fortë që kishim trashëguar nga gjysëm shekulli i socializmit.
Mbi rrënojat e një sistemi tjetër, por plotësisht të zhvilluar dhe në mes të anomisë që çoi në vite konflikti, ne pritej të ndërtonim një demokraci liberale plotësisht të zhvilluar perëndimore nga e para, ndërsa duke tërhequr pas nesh barrën e thellimit të varfërisë dhe traumës.
Shoqëria jonë kishte mbetur në copëza dhe pritej që së shpejti të ndërtojmë një të re, të krijojmë institucione të reja dhe të formësojmë një mentalitet të ri – sikur të kishte diçka thellësisht të gabuar ose “jo-evropiane” në lidhje me mentalitetin tonë të mëparshëm.
Ky proces ngacmues i shkatërrimit dhe ndërtimit të një sistemi të tërë u quajt me eufemizëm “tranzicion”.
Në mënyrë të parashikueshme, kjo nuk shkoi as aq shpejt dhe as me sukses: Konkurrenca nuk ishte e drejtë. Hapja e tregjeve tona drejt kapitalizmit të zhvilluar të Perëndimit dhe ndërmarrja e reformave neo-liberale kulloi burimet tona njerëzore dhe ekonomike ndërsa vazhdonim të përpiqemi të qëndrojmë të aftë.
Ndërkohë, ndikimet konservatore “jo-evropiane” u përhapën në rajonet kryesisht laike dhe në mënyrë të theksuar multikulturore të ish-Jugosllavisë. Forcat e tjera gjeopolitike, ndikimi i të cilave frika nga BE (Rusia, Kina, Turqia, Arabia Saudite, etj.), Arritën të ndërhyjnë dhe minojnë procesin e panevojshëm të “evropianizimit” që Perëndimi kishte kërkuar. Kështu, ndërsa po bënim hapa mbrapa dhe me radhë në dhomën e pritjes së BE-së, ne u ngadalë “de-evropianizuam”.
Sot, pas gjithë asaj që ndodhi, është e qartë se BE nuk do të arrijë stabilitet dhe prosperitet, nëse nuk lëviz për të krijuar një territor me të vërtetë të unifikuar në kontinent. Një bashkim me copa toke jo-BE që mbetet i pazhvilluar dhe i hapur për ndikime konservatore “jo-evropiane”, do të rezultojë në mënyrë të pashmangshme në prishje, pakënaqësi dhe shpërbërje nga brenda.
Unioni duhet të përpiqet të bëhet Evropë dhe anasjelltas, dhe që kjo të ndodhë duhet të rindërtohet. Në vend që ta shihte veten si një klub elitar, ai duhet të adoptojë një qasje integruese më gjeopolitike dhe horizontale dhe të përqafojë faktin se ekziston më shumë se një nocion i “Evropianizmit”.
Në mënyrë që të kemi një BE më “të integruar politikisht” ose për atë çështje një Evropë më të “integruar politikisht”, politikanët e Evropës perëndimore si Macron duhet të dëgjojnë instinktet e tyre politike realiste sesa argumentet teknokratikë që tradhtojnë një racizëm perverse liberal duke bërë paradë si “shqetësime procedurale”.
Burimi: Aljazeera
Përshtati në shqip: Argumentum.al
© Argumentum
https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/eu-balkanised-balkans-191029092720597.html