Ndërsa lufta në Ukrainë është ndezur, Finlanda dhe Suedia aplikuan zyrtarisht për t’u bashkuar me NATO-n të mërkurën, duke paralajmëruar një fund të dekadave të neutralitetit.

Parlamenti i Finlandës kishte votuar tashmë me shumicë dërrmuese në favor për këtë çështje. Në Suedi, shumica e ligjvënësve e mbështesin aplikimin, duke përfshirë ata nga Partia Social Demokratike në pushtet, të cilët e kishin kundërshtuar për dekada një masë të tillë.

Një takim i ministrave të jashtëm të NATO-s në Berlin të dielën premtoi një proces të shpejtë.

Por si bëhet saktësisht një vend anëtar i NATO-s dhe sa kohë mund të zgjasë procesi për Finlandën dhe Suedinë?

Megjithëse procesi i anëtarësimit në NATO nuk është zyrtarizuar dhe fazat mund të ndryshojnë, hapi i parë zakonisht vendoset në gur: një vend duhet të deklarojë interesin e tij dhe të shprehë zyrtarisht dëshirën për t’u anëtarësuar.

NATO më pas do të hyjë në diskutime me aktorin në fjalë.

Në këtë rast, Suedia dhe Finlanda do të duhet të përmbushin kriteret e përcaktuara në “Studimin mbi Zgjerimin” të aleancës të vitit 1995.

NATO thotë se këto kritere përfshijnë një “sistem politik demokratik funksional të bazuar në një ekonomi tregu; trajtimi i drejtë i popullatës pakicë; një angazhim për të zgjidhur konfliktet në mënyrë paqësore; një aftësi dhe vullnet për të dhënë një kontribut ushtarak në operacionet e NATO-s; dhe një përkushtim ndaj marrëdhënieve dhe institucioneve demokratike civilo-ushtarake”.

Sipas Alexander Lanoszka, asistent profesor në marrëdhëniet ndërkombëtare në Universitetin e Waterloo-s, “Finlanda dhe Suedia kanë përmbushur prej kohësh kërkesat bazë për të qenë në NATO, jo më pak për shkak të fuqisë së institucioneve të tyre demokratike dhe kontrollit të fortë civil mbi ushtritë e tyre.

“Si i tillë, procesi i anëtarësimit duhet të jetë më i shpejtë dhe në këtë mënyrë më i qetë se ai që mund të ishte rasti me ato vende që ishin nën sundimin komunist gjatë Luftës së Ftohtë.”

Sa kohë zgjat procesi mund të ndryshojë ndjeshëm, në varësi të reformave të kërkuara dhe ratifikimit të protokolleve të pranimit nga të 30 anëtarët.

Për shembull, anëtari i fundit i NATO-s, Maqedonia e Veriut, mori ftesën e saj në korrik 2018 dhe u bashkua zyrtarisht më 27 mars 2020 – pothuajse dy vjet më vonë.

Megjithatë, zyrtarët e NATO-s kanë thënë se procedura e anëtarësimit të vendeve nordike mund të përfundojë “brenda disa javësh”, ndërsa Stoltenberg tha se të dy aplikimet do të “ndiqen me shpejtësi”.

Për arsye sigurie, ka një nivel urgjence të përfshirë duke pasur parasysh paralajmërimet e Rusisë.

Një nga arsyet e deklaruara të Rusisë për pushtimin e Ukrainës ishte kundërshtimi i saj ndaj zgjerimit të mundshëm të NATO-s. Pasi Finlanda dhe Suedia i bënë të qarta synimet e tyre të NATO-s, Moska ka kërcënuar me hapa “hakmarrëse”.

“Ekziston një urgjencë për të mbajtur hapësirën kohore midis aplikimit për t’u bashkuar dhe anëtarësimit në të vërtetë sa më të shkurtër të jetë e mundur nga frika se Rusia do të ndërmarrë ndonjë formë veprimi përpara se garancia e sigurisë e Nenit 5 të hyjë në fuqi kur ata të bëhen anëtarë,” tha Shepherd.

Sipas Associated Press, zyrtarët e NATO-s kanë thënë se procesi mund të zgjasë vetëm disa javë.

Por dyshimet mbeten nëse ky afat kohor ambicioz është i realizueshëm, duke pasur parasysh formalitetet e përfshira.

“Procesi do të zgjasë ende disa muaj dhe NATO si institucion do të pranojë aplikimet e tyre në samitin e tyre në fund të qershorit në Madrid. Por më pas, çdo shtet anëtar ekzistues i NATO-s duhet të ratifikojë kërkesën për anëtarësim të Suedisë dhe Finlandës”, vuri në dukje Shepherd.

“Kjo do të marrë pak kohë dhe do të ndryshojë në varësi të rregullave në çdo shtet anëtar. Ka të ngjarë të jetë fundi i vitit 2022 më herët kur kjo të përfundojë”, shtoi ai./Argumentum.al