Nga Marjana Doda
Në një botë gjithnjë e më multipolare, Kina nuk po pret të ftohet në tryezë – ajo po ndërton një tryezë të sajën. Dhe për këtë, Azia është vendi ku historia po fillon të shkruhet.
Kështu e lexoj turneun më të fundit të liderit kinez Xi Jinping në tre vende anëtare të ASEAN, si një tur të mundësive të reja, partneriteteve dhe bashkëpunimit të ngushtë me vendet fqinjë, ndërsa bota po ecën në kohëra të turbullta gjeoekonomike dhe gjeopolitike.
Presidenti kinez Xi Jinping nisi vizitat e tij të para jashtë shtetit këtë vit në Vietnam, Malajzi dhe Kamboxhia nga 14 deri më 18 prill. Vizita që janë konsideruar si kuptimplotë për “zhvillimin e marrëdhënieve të Kinës me tre vendet dhe ASEAN-in në tërësi”.
Ky është udhëtimi i parë i presidentit kinez në rajon që nga fillimi i tensioneve tregtare me Shtetet e Bashkuara. Në këtë sfond, ai merr rëndësi të veçantë, duke sinjalizuar angazhimin e Kinës për të thelluar lidhjet me fqinjët dhe për të gjetur partnerë të rinj ekonomikë dhe strategjikë.
Në një kohë kur unilateralizmi është në rritje, Kina dhe ASEAN kanë vërtetuar me veprimet e tyre se hapja dhe bashkëpunimi janë rruga e duhur.
Që nga formimi i saj, Shoqata e Kombeve të Azisë Juglindore (ASEAN) ka pasur një ndikim të dobishëm në rajonin Azi-Paqësor. Rruga ASEAN që drejton arkitekturën diplomatike të Azisë Juglindore, mishëron një qasje të fokusuar në konsensus, pjesëmarrje të gjerë dhe dialog të vazhdueshëm duke ndihmuar në parandalimin e konflikteve midis shteteve anëtare dhe duke zbutur konkurrencën e fuqive të mëdha.
Kina ka qenë partneri kryesor tregtar i Vietnamit që nga viti 2004 dhe është jetik për sektorin e saj të prodhimit. Kjo afërsi ekonomike është zhvilluar së bashku me zgjerimin mbresëlënës ekonomik të Vietnamit dhe uljen e varfërisë.
Tregtia dhe investimet që përfshijnë Kinën kanë ndihmuar në krijimin e vendeve të punës dhe rritjen e të ardhurave. Parqet industriale dhe projektet e infrastrukturës që synojnë një lidhje më të mirë janë shembuj konkretë. Qasja e vazhdueshme në rrjetet ekonomike do të mbështesë përmirësime të mëtejshme në standardet e jetesës. Fokusi në bashkëpunimin praktik shoqërohet me përkushtimin për të menaxhuar mosmarrëveshjet nëpërmjet dialogut dhe për të mbrojtur përfitimet ekonomike që sjell ndërvarësia.
Kina është gjithashtu partneri më i madh tregtar i Malajzisë dhe ka marrë investime të konsiderueshme kineze, veçanërisht përmes Iniciativës Brez dhe Rrugë, siç është Lidhja Hekurudhore e Bregut Lindor. Ky angazhim ka ndodhur pasi ekonomia e Malajzisë është rritur në mënyrë të qëndrueshme, duke rritur të ardhurat dhe duke ulur varfërinë.
Kamboxhia ka përqafuar mundësitë e ofruara nga lidhjet e ngushta me Kinën ndoshta më plotësisht se çdo anëtar tjetër i ASEAN-it. Ky partneritet ka rezultuar në investime të mëdha kineze, duke transformuar infrastrukturën e Kamboxhias dhe duke kontribuar ndjeshëm në rritjen ekonomike gjatë dy dekadave të fundit. Shembuj të dukshëm përfshijnë Zonën e Posaçme Ekonomike të Sihanoukville dhe përparimet në infrastrukturë si autostradat, urat, aeroportet dhe projektet e hidrocentraleve.
Në shumë drejtime, rruga ASEAN përputhet me vizionin e ‘ndërtimit të një komuniteti njerëzor me një të ardhme të përbashkët’, një vizion i Kinës, jo vetëm për zhvillimin e saj dhe të Azisë, por edhe për të kontribuar në stabilitetin dhe bashkëpunimin global. Ky vizion reflekton përgjegjësinë që Kina merr si një komb i madh dhe, pa dyshim, si një fuqi ekonomike dhe diplomatike në rritje
Kriza si mundësi dhe aftësia e Kinës për transformim
Presidenti kinez Xi Jinping dhe To Lam, Sekretar i Përgjithshëm i Komitetit Qendror të PK të Vietnamit në një ceremoni mirëseardhjeje, Hanoi, Vietnam, 14 prill 2025 /Foto nga Xinhua
Të shndërrosh vështirësitë në mundësi është një parim që përfaqëson më së miri qasjen e Kinës, sidomos pas përvojës së saj gjatë administratës Trump-1, kur u përball me vendosjen e tarifave tregtare. Kjo eksperiencë i ka dhënë Kinës një kuptim më të thellë mbi mënyrën se si duhet të manovrojë me ekonominë e saj në kushtet e sfidave globale. Ajo ka treguar aftësi për t’i kthyer këto sfida në mundësi zhvillimi, qoftë në rritjen ekonomike, përparimin teknologjik, apo në ndërtimin e partneriteteve të reja dhe forcimin e aleancave ekzistuese.
Lufta tarifore e SHBA-së e ka nxitur Pekinin të përshpejtojë vetë-mjaftueshmërinë teknologjike, të mbështesë kërkimin shkencor dhe të fokusohet në ndërtimin e industrive të reja strategjike. Kjo qasje i jep Kinës një fleksibilitet të madh dhe e ndihmon të mbetet konkurruese në një mjedis ekonomik global gjithnjë e më kompleks.
Një tjetër komponent thelbësor i strategjisë kineze është diversifikimi i ekonomisë dhe hapja drejt partnerëve të rinj.
Edhe pse Kina nuk e ka nisur këtë luftë tregtare, ajo nuk po i nënshtrohet asaj. Përkundrazi, si një fuqi globale, po dëshmon qëndrueshmëri, vendosmëri dhe vetëpërmbajtje – karakteristika kyçe të një lidershipi global. Këtë qasje po e shohim të reflektohet gjithnjë e më shumë në rajonin e Azisë Juglindore edhe gjatë këtij turneu të liderit kinez Xi Jinping.
Duke ndërtuar partneritete më të ngushta me vendet fqinje, Kina synon të krijojë një rrjet aleancash që promovon një rend ndërkombëtar më të hapur dhe të shumanshëm, sipas vizionit të saj për zhvillim të përbashkët.
Kështu turneu i presidentit kinez Xi Jinping në Azinë Juglindore, që përfshin Vietnamin, Malajzinë dhe Kamboxhinë, nënvizoi përkushtimin e Kinës ndaj multilateralizmit dhe bashkëpunimit rajonal mes përshkallëzimit të tensioneve tregtare me Shtetet e Bashkuara.
Vietnam -Gjatë vizitës së tij në Hanoi më 14 prill, udhëheqësit Xi dhe vietnamezë riafirmuan përkushtimin e tyre ndaj një sistemi tregtar shumëpalësh të përqendruar në Organizatën Botërore të Tregtisë. Ata nënshkruan 45 marrëveshje bashkëpunimi që përfshijnë sektorë të tillë si lidhja, inteligjenca artificiale, doganat, bujqësia, kultura dhe mirëqenia publike. Të dy vendet shprehën kundërshtimin ndaj unilateralizmit dhe politikës së pushtetit, duke theksuar rëndësinë e stabilitetit rajonal dhe bashkëpunimit ekonomik.
Presidenti kinez Xi Jinping(qendër) me mbretin e Malajzisë, Sulltan Ibrahim(majtas) dhe kryeministri malajzian Anwar(djathtas), Kuala Lumpur, Malajzi,16 prill 2025/ Foto nga Xinhua
Malajzia– Në Kuala Lumpur, Xi theksoi thellimin e bashkëpunimit strategjik midis Kinës dhe Malajzisë. Gjatë takimit me kryeministrin malajzian Anwar Ibrahim, ai tha se marrëdhëniet Kinë-Malajzi po hyjnë në një epokë të re të artë dhe u shpreh gjithashtu se është i gatshëm të punojë me Anwar-in për të nxitur zhvillimin e nivelit të lartë dhe strategjik të komunitetit me një të ardhme të përbashkët Kinë-Malajzi dhe për të kontribuuar më tej në lulëzimin dhe qëndrueshmërinë rajonale. Presidenti kinez bëri thirrje palës malajziane të kundërshtojë “shkëputje” ,“oborre të vogla me mure të larta” dhe abuzim tarifore, t’i përgjigjet “Ligjit të xhunglës” me vlerat aziatike pro paqes, bashkëpunimit, hapjes dhe gjithpërfshirjes, të përballojë paqëndrueshmërinë botërore me qëndrueshmërinë e Azisë.
Kamboxhia– Në Kamboxhia, Xi do të takohet me liderët e vendit, që ka miqësinë “e hekurt” midis dy kombeve. Diskutimet pritet të përqendrohen në rritjen e bashkëpunimit dypalësh përmes iniciativave si korniza e “gjashtëkëndëshit të diamantit”, duke u fokusuar në zhvillimin industrial dhe projektet bujqësore drejt thellimit të komunikimit dhe bashkëpunimit strategjik.
Përballë proteksionizmi amerikan, Pekini po forcon diplomacinë ekonomike me vendet në zhvillim. Kjo e vendos Kinën si një fuqi që ofron alternativa ndaj modeleve perëndimore të zhvillimit. Kjo diplomaci pragmatike i mundëson Kinës jo vetëm të ruajë rritjen ekonomike, por edhe të rrisë ndikimin e saj global.
Në kohë sfidash të shumta nga proteksionizmi global, te ndryshimet gjeopolitike dhe presionet e brendshme ekonomike, Kina po tregon se është e gatshme të përshtatet, të investojë në të ardhmen dhe të ripozicionohet në mënyrë strategjike. Në vend që të izolohet, Kina po zgjeron horizontin dhe po e kthen krizën si mundësi për të shkruar kapitullin e radhës të fuqisë së saj në skenën globale.
Porti Sihanoukville në Kamboxhi/Foto nga VCG
Azi-Paqësori, qendra e gravitetit të shekullit XXI
Kjo vizitë sinjalizon një fazë të re të diplomacisë kineze, ajo nuk ka më të bëjë vetëm me tregti e investime, por me formësimin e standardeve, rregullave dhe normave të lojës globale. Përmes instrumenteve si RCEP (Partneriteti Ekonomik Gjithëpërfshirës Rajonal), iniciativës “Një Brez, Një Rrugë”, apo investimeve strategjike në infrastrukturë, Kina potransformohet nga një “fuqi në rritje” në një fuqi organizuese – një aktor që nuk ndjek vetëm rregullat, por që edhe i formëson ato.
Në këtë kontekst, rajoni Indo-Paqësor nuk është thjesht skena ku përplasen interesat e fuqive globale, por laboratori ku po eksperimentohen format e reja të fuqisë. Kina është e vetëdijshme se, nëse do të ketë sukses në afirmimin e rolit të saj si një fuqi globale me ndikim afatgjatë, kjo nuk mund të ndodhë pa një themelim të qëndrueshëm në Azi – veçanërisht në Azinë Juglindore.
Vizita e fundit e presidentit Xi është pjesë e këtij vizioni. Ajo nuk ka të bëjë vetëm me bashkëpunim ekonomik, por me afirmimin e një filozofie të re të marrëdhënieve ndërkombëtare, ku Pekini shfaqet jo si sfidues i status quo-së perëndimore, por si ofrues i një alternative shumëpalëshe, të balancuar dhe më të drejtë.
Nëse Perëndimi sheh në Kinë një rival, vendet e Azisë Juglindore e shohin gjithnjë e më shumë si një partner të domosdoshëm. Ajo që ndodhi në këtë turne diplomatik është më shumë se një sërë marrëveshjesh dypalëshe – është një manifest për të ardhmen. Një e ardhme ku roli i Kinës do të jetë qendror, jo vetëm në Azi, por edhe në arkitekturën e re të marrëdhënieve ndërkombëtare./CGTN
