Kush do të jetë Papa i ardhshëm? Vendimi mund të ketë një ndikim të madh ndaj Kishës Katolike dhe 1,4 miliardë katolikëve romakë të pagëzuar në botë, sipas BBC.
Ai gjithashtu pritet të jetë një proces shumë i paparashikueshëm dhe i hapur për një mori arsyesh.
Kolegji i Kardinalëve do të mblidhet në konklavë në Kapelën Sistine për të debatuar dhe më pas për të votuar për kandidatët e tyre të preferuar derisa caktohet një emër i vetëm.
Me 80% të kardinalëve të emëruar nga vetë papa Françesku, ata jo vetëm që po zgjedhin një Papë për herë të parë, por do të ofrojnë një perspektivë të gjerë globale.
Për herë të parë në histori, më pak se gjysma e atyre që do të votojnë do të jenë evropianë.
Dhe megjithëse kolegji mund të mbizotërohet nga emërimet e tij, ato nuk ishin ekskluzivisht “progresive” apo “tradicionaliste”.
Për këto arsye, është e vështirë të parashikohet se kush do të zgjidhet Papa i ardhshëm.
A mund të zgjedhin kardinalët një papë afrikan apo aziatik, apo mund të favorizojnë një nga kandidatët e vjetër të administratës së Vatikanit?
Më poshtë vijojnë disa nga emrat që përmenden si pasardhës të mundshëm të papa Françeskut:
Pietro Parolin
Kombësia: Italian
Mosha: 70
Kardinali italian Parolin, ishte sekretari i shtetit i Vatikanit nën drejtimin papa Françeskun – duke e bërë atë këshilltarin kryesor të Papës.
Sekretari i Shtetit kryeson gjithashtu Kurinë Romake, administratën qendrore të Kishës.
Pasi ka vepruar në mënyrë efektive si zëvendës papë, ai mund të konsiderohet një kryesues.
Ai shihet i përshtatshëm për t’i dhënë përparësi diplomacisë. Por ai ka qenë kritik ndaj legalizimit të martesave të të njëjtit seks në mbarë botën, duke e quajtur një votë historike në favor të vitit 2015 në Republikën e Irlandës “një humbje për njerëzimin”.
Rreth 213 nga 266 papët e mëparshëm kanë qenë italianë dhe edhe pse nuk ka pasur një papë italian në 40 vjet, strumbullari i niveleve të larta të Kishës larg Italisë dhe Evropës mund të nënkuptojë se mund të mos ketë një tjetër për momentin.
Luis Antonio Gokim Tagle
Kombësia: Filipinase
Mosha: 67
A mund të jetë Papa i ardhshëm nga Azia?
Kardinali Tagle ka qenë një udhëheqës aktiv i Kishës mes njerëzve në krahasim me një diplomat për Vatikanin ose ekspert i mbyllur i ligjit të Kishës.
Kisha ka një ndikim masiv në Filipine, ku rreth 80% e popullsisë janë katolike. Vendi aktualisht ka një rekord prej pesë anëtarësh të Kolegjit të Kardinalëve – që mund të krijojë një fraksion të rëndësishëm lobues nëse të gjithë mbështesin Kardinalin Tagle.
Ai konsiderohet si kardinal i moderuar brenda përkufizimit katolik dhe është quajtur “Françesku aziatik” për shkak të një përkushtimi ndaj çështjeve sociale dhe simpatisë për emigrantët që ai ndante me Papën e ndjerë.
Ai ka kundërshtuar të drejtat e abortit, duke i quajtur ato “një formë vrasjeje” – një pozicion në përputhje me qëndrimin më të gjerë të Kishës se jeta fillon me ngjizjen. Ai ka folur edhe kundër eutanazisë.
Kardinali u konsiderua si një kandidat për të qenë Papë që në konklavën e vitit 2013 në të cilën u zgjodh Françesku.
Fridolin Ambongo Besungu
Kombësia: Kongolez
Mosha: 65
Është e mundur që Papa i ardhshëm të jetë nga Afrika, ku Kisha Katolike vazhdon të shtojë miliona anëtarë. Kardinali Ambongo është një kandidat kryesor, me prejardhje nga Republika Demokratike e Kongos (DRC).
Ai ka qenë kryepeshkop i Kinshasës për shtatë vjet dhe u emërua kardinal nga Papa Françesku.
Ai është një konservator kulturor, që kundërshton bekimet për martesat e të njëjtës gjini, duke deklaruar se bashkimet e personave të të njëjtës gjini konsiderohen kontradiktore me normat kulturore dhe në thelb të liga.
Megjithëse krishterimi është feja e shumicës në DRC, të krishterët atje janë përballur me vdekje dhe persekutim nga grupi xhihadist i Shtetit Islamik dhe rebelëve. Në këtë sfond, kardinali Ambongo shihet si një avokat i ashpër i Kishës.
Por në një intervistë të vitit 2020, ai foli në favor të pluralitetit fetar, duke thënë: “Protestantët le të jenë protestantë dhe myslimanët myslimanë. Ne do të punojmë me ta. Por secili duhet të ruajë identitetin e tij”.
Peter Kodwo Appiah Turkson
Kombësia: Ganaian
Mosha: 76
Nëse zgjidhej nga bashkëmoshatarët e tij, kardinali Turkson do të ishte gjithashtu Papa i parë afrikan në 1500 vjet.
Ashtu si kardinali Ambongo, ai ka pretenduar se nuk e dëshiron këtë pozocion.
I pyetur nëse Afrika kishte një rast të mirë për të ofruar Papën e ardhshme bazuar në rritjen e Kishës në kontinent, ai tha se mendonte se Papa nuk duhej të zgjidhej bazuar në statistika, pasi këto lloj konsideratash prireshin “të turbullonin ujërat”.
Ai ishte i pari ganez që u bë kardinal, në vitin 2003 nën drejtimin e Papa Gjon Pali II.
Ashtu si Kardinali Tagle, Kardinali Turkson u konsiderua një papë i mundshëm një dekadë më vonë, kur u zgjodh Françesku.
Një kitarist që dikur luante në një grup funk, Kardinali Turkson njihet për praninë e tij energjike.
Si shumë kardinalë nga Afrika, ai është konservator. Megjithatë, ai ka kundërshtuar kriminalizimin e marrëdhënieve të homoseksualëve në vendet afrikane, përfshirë vendlindjen e tij Gana.
Peter Erdo
Kombësia: Hungareze
Mosha: 72
Kardinali Peter Erdo, që në moshën 51-vjeçare u vlerësua shumë në Kishën në Evropë, pasi ka drejtuar dy herë Këshillin e Konferencave të Ipeshkvijve Evropianë nga viti 2006 deri në vitin 2016.
Ai është i njohur në mesin e kardinalëve afrikanë dhe ka punuar në marrëdhëniet katolike me kishën ortodokse.
Kryepeshkopi i Budapestit dhe primat i Hungarisë u rrit në një familje katolike nën regjimin komunist dhe ai konsiderohet një kandidat i mundshëm kompromisi.
Erdo luajti një rol të spikatur në dy vizitat e Papa Françeskut në Hungari në 2021 dhe 2023, dhe ai ishte pjesë e konklavave që zgjodhën Françeskun dhe paraardhësin e tij, Papa Benediktin.
Pikëpamjet e tij konservatore për familjen janë vlerësuar në disa pjesë të Kishës.
Gjatë krizës së emigrantëve në Evropë në 2015, ai tha se Kisha nuk do të pranonte emigrantë pasi kjo ishte e barabartë me trafikimin e qenieve njerëzore.
Angelo Scola
Kombësia: Italian
Mosha: 83
Vetëm kardinalët nën 80 vjeç mund të votojnë në konklavë, por Angelo Scola ende mund të zgjidhet.
Ish-kryepeshkopi i Milanos ishte një kryesues në vitin 2013 kur u zgjodh Françesku, por mendohet se ai ka rënë viktimë e shprehjes së hyrjes në konklavë si Papë dhe largimit si kardinal.
Emri i tij është rishfaqur përpara konklavës, për shkak të një libri që ai do të botojë këtë javë në moshë të vjetër.
Libri përmban një parathënie të shkruar nga Papa Françesku përpara se të shtrohej në spital, ku tha se “vdekja nuk ishte fundi i gjithçkaje, por fillimi i diçkaje”.
Fjalët e Françeskut tregojnë dashuri të sinqertë për Scola, por kolegji i kardinalëve mund të mos e shohë fokusin e tij te mosha e vjetër – si ideale për një papë të ri.
Reinhard Marks
Kombësia: Gjermane
Mosha: 71
Kleriku më i lartë katolik i Gjermanisë është gjithashtu një njeri i brendshëm i Vatikanit.
Kryepeshkopi i Mynihut dhe Freising u zgjodh si këshilltar kur Françesku u bë papë në vitin 2013. Për 10 vjet ai këshilloi Papën për reformën e kishës dhe ende mbikëqyr reformën financiare të Vatikanit.
Ai ka mbrojtur një qasje më të përshtatshme ndaj homoseksualëve ose personave transgjinorë në mësimet katolike.
Por, në vitin 2021 ai dha dorëheqjen për gabime serioze në trajtimin e abuzimit seksual të fëmijëve në Kishën Katolike të Gjermanisë. Dorëheqja u refuzua nga Françesku.
Dy vjet më parë ai u largua nga Këshilli i Kardinalëve, organi më i rëndësishëm këshillues i Papës, në atë që u pa në Gjermani si një pengesë për karrierën e tij në Kishë.
Marc Ouellet
Kombësia: Kanadeze
Mosha: 80
Kardinali Ouellet është propozuar dy herë si një kandidat i mundshëm për Papë, në 2005 dhe 2013.
Për vite me radhë ai drejtoi Dikasterin e Ipeshkvijve të Vatikanit, i cili zgjedh kandidatët për ipeshkvinë në mbarë botën, kështu që ai ka luajtur një rol të rëndësishëm dhe formues në verifikimin e anëtarëve të ardhshëm të hierarkisë katolike.
Ouellet shihet si një konservator me një pikëpamje moderne, i cili është fuqimisht në favor të ruajtjes së parimit të beqarisë për priftërinjtë.
Ai kundërshton shugurimin e grave meshtare, por ka bërë thirrje për një rol më të madh të grave në drejtimin e Kishës Katolike, duke thënë se “Krishti është mashkull, Kisha është femër”.
Robert Prevost
Kombësia: Amerikane
Mosha: 69
A mund t’i shkojë papati një amerikani për herë të parë?
Kardinali Prevost i lindur në Çikago sigurisht që shihet se ka shumë nga cilësitë e nevojshme për këtë rol.
Dy vjet më parë Papa Françesku zgjodhi Prevost për të zëvendësuar Marc Ouellet si prefekt të Dikasterit të Peshkopëve të Vatikanit, duke i dhënë detyrën për të zgjedhur brezin e ardhshëm të peshkopëve.
Ai punoi për shumë vite si misionar në Peru përpara se të bëhej kryepeshkop atje.
Prevost nuk konsiderohet vetëm një amerikan, por si dikush që drejtoi Komisionin Papnor për Amerikën Latine.
Ai shihet si një reformator, por në moshën 69-vjeçare mund të shihet si shumë i ri për papatin.
Periudha e tij si kryepeshkop në Peru u turbullua gjithashtu nga akuzat për mbulimin e pretendimeve për abuzim seksual, të cilat u mohuan nga dioqeza e tij.
Robert Sarah
Kombësia: Guinean
Mosha: 79
I pëlqyer nga konservatorët në Kishë, Kardinali Sarah është i njohur për aderimin e tij ndaj doktrinës dhe liturgjisë tradicionale dhe shpesh konsiderohej si kundër prirjeve reformiste të Papa Françeskut.
Djali i një mbledhësi frutash, Sarah u bë kryepeshkopi më i ri në moshën 34-vjeçare kur Papa Gjon Pali II e emëroi atë prelat në Conakry, në Guine.
Ai ka pasur një karrierë të gjatë dhe mbresëlënëse, duke u tërhequr në vitin 2021 si kreu i zyrës së Vatikanit – që mbikëqyr ritet liturgjike të Kishës Katolike.
Ndërsa nuk konsiderohet si favorit për papatin, ai mund të tërheqë mbështetje të fortë nga kardinalët konservatorë.
Michael Czerny
Kombësia: Kanadeze
Mosha: 78
Kardinali Czerny u emërua kardinal nga Papa Françesku dhe njihet për punën e tij bamirëse dhe misionare në mbarë botën.
Edhe pse lindi në ish-Çekosllovaki, familja e tij u shpërngul në Kanada kur ai ishte dy vjeç.
Ai ka punuar gjerësisht në Amerikën Latine dhe në Afrikë, ku themeloi Rrjetin Afrikan “Jesuit Aids” dhe dha mësim në Kenia.
Czerny është i njohur me përparimtarët në Kishë dhe konsiderohej i afërt me Papa Françeskun.
Ai aktualisht është kreu i Dikasterit të Vatikanit për Promovimin e Zhvillimit Integral Njerëzor./ATA
