• SHQIPËRI
  • KOSOVË
  • MAQEDONIA E VERIUT
  • MALI I ZI
  • Revista në PDF
29 Janar, 2023
  • KREU
  • EKONOMI

    MBZHR prezanton 4 produktet e para të certifikuara për treguesit gjeografikë, emërtimin e origjinës dhe specialitetin tradicional të garantuar

    Davos/ Forumi Ekonomik Botëror: Globalizimi është nën rrethim

    Forumi Ekonomik Botëror në Davos në kohë multi-krizash

    Thika me dy presa e ekonomisë në vitin 2023! A do të ketë shfryrje të ndërtimit?!

    FMN: 2023-shi, vit i vështirë për ekonominë globale

    Eksportet blegtorale “Made in Albania”, Krifca: Është kryer me sukses exporti i parë i mishit të qingjave në Arabinë Saudite

  • POLITIKË

    Dita Ndërkombëtare e Holokaustit, Veliaj: Ditë historike, popujt duhen bashkuar dhe jo përçarë

    Ministri i Mbrojtjes Niko Peleshi pritet në Pentagon nga Sekretari i Mbrojtjes Lloyd J. Austin III

    Presidenti Begaj pret raporteren për Shqipërinë në Parlamentin Evropian, znj. Isabel Santos

    Bashkia Tiranë dhe OSBE, nisma për të rinj nga i gjithë Ballkani

    Çështja McGonigal shkakton tensione në Kuvend/ Deputetët e PD bllokojnë foltoren, përjashtohet Berisha nga kuvendi

    Përkujtimi i viktimave të Holokaustit, Begaj: Shqipëria, në anën e duhur të historisë

    Kryeministri Rama: S’kam lidhje me hetimin e ish-zyrtarit të FBI, “zero akuzë dhe zero lidhje”

    Berisha: Komision hetimor parlamentar mbi lidhjet e McGonigal në Shqipëri, reagon Kryeministri Rama

    “21 janari, vrasje shtetërore”/ Ministri i Drejtësisë Ulsi Manja: Kallëzim në SPAK për ish-kryeministrin Berisha

  • SOCIALE / KULTURË

    Një sistem i ri furnizimi dhe kapacitete të rritura të ndërmarrjes së ujësjellësit në Gjirokastër sigurojnë ujë 24 orë për qytetarët

    “Liria”, “LiriaA”, unë dhe miku im i paharruar, Kostaq Xoxa

    Tirana do të marrë Presidencën e Qyteteve të Ballkanit

    Prokuroria e Tiranës: Kemi nisur verifikimin e audio-përgjimit për 21 janarin

    Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj nderohet me titullin “Qytetar Nderi” i Preshevës

    Ndahet nga jeta mjeku i njohur Isuf Kalo

    ‘Panorama’ nis sot rrugëtimin e saj edhe si televizion

  • INTERVISTA

    Përvjetori i parë i emërimit Arqipeshkv në krye të Kishës Katolike/ Mons. Arjan Dodaj: Vetem Zoti mund të jetë autori i ecjes sonë!  

    Ambasadori i Azerbajxhanit z. Anar Huseynov: Vizita e Presidentit Aliyev në Shqipëri hapi një faqe të re në marrëdhëniet tona dypaleshe

    Ministri i Brendshëm i RMV-së, Z. Oliver Spasovski: Ballkani i Hapur dhe Procesi i Berlinit plotesojnë njëri-tjetrin për bashkëpunimin ndërmjet vendeve të Ballkanit Perëndimor  

    Ekskluzive/ Ambasadori i Kinës në Shqipëri Z. Zhou Ding: Kina e Shqipëria duhet të shikojnë nga historia për të ndërtuar të ardhmen!

    Gjashtë muaj nga pushtimi rus i Ukrainës, Ambasadori Shkurov: “Lufta filloi me Krimenë dhe do të përfundojë me Krimenë, ukrainasit do ta mbrojnë pavarësinë e tyre deri në fund”

    Deputeti shqiptar në Parlamentin serb Shaip Kamberi zotohet të ngrejë më fort zërin në mbrojtje të të drejtave të shqiptarëve në Luginën e Preshevës

    Zoran Gjukanoviç: “Minoriteti malazez në Shqipëri dhe ai shqiptar në Mal të Zi të jenë ura komunikimi të dy vendeve tona”

  • OP/ED

    Kina dhe Shqipëria në një marrëveshje monumentale për heqjen e vizave

    Pikëpamja e Uashingtonit e Janusz Bugajskit: Parandalimi i një lufte tjetër ballkanike

    Opozita, mazhoranca dhe ndërkombëtarët 1990-2023!

    “Korrupsioni Gërryen Potencialin e Shqipërisë”

    “ Roli në rritje i Kroacisë në Integrimin e Ballkanit”

    3 Nëntori berlinez çmontoi Ballkanin e Hapur 

    Pse-të dhe e ardhmja e Komunitetit Politik Europian Post – Pragë!

  • RAJONI
    • All
    • KOSOVA
    • MALI I ZI
    • MAQEDONI

    Abazoviq mbështet Kurtin: Asociacioni nuk duhet të krijohet në baza etnike

    Kryediplomati maqedonas, Bujar Osmani: Tensionet në rajon rrisin mundësinë për ndikimin e Rusisë

    Kurti: Ata që duan Asociacion duhet të argumentojnë arsyen

    Edi Rama për median malazeze “A plus TV”: Milo është miku im, e respektoj, por Dritani është një fenomen i pabesueshëm në rajon

    Borisov: Ka përpjekje për kthimin e Maqedonisë së V. nën ndikimin e Rusisë

    Albin Kurti për REL: Nuk jam ftuar në takimin e Ambasadës për Asociacionin

  • MAGAZINË

    Tenisti serb, Novak Gjokoviq fiton për herë të 10-të në Australian Open

    Ndahet nga jeta legjenda braziliane e futbollit, Pele

    Ndahet nga jeta, njeriu që frymëzoi filmin e Tom Hanks/ Jetoi 18 vjet në aeroportin e Parisit

    Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Bullgaria nuk do të marrin pjesë në “Eurovision” 2023

    500 vjet më parë: Udhëtimi i Magelanit rreth botës

    25 vjet pa Princeshën Diana

    Seria më e re e telefonave të palosshëm Samsung Galaxy Z prezantohet në Tiranë

    Ndahet nga jeta regjisorja e njohur Vjosa Berisha

    Incidenti në ceremoninë e Oscar, Will Smith godet Chris Rock

  • TË TJERA
    • FOKUS
    • JO VETËM LAJM
    • REALPOLITIK
  • EnglishEnglish
No Result
View All Result
Argumentum
  • KREU
  • EKONOMI

    MBZHR prezanton 4 produktet e para të certifikuara për treguesit gjeografikë, emërtimin e origjinës dhe specialitetin tradicional të garantuar

    Davos/ Forumi Ekonomik Botëror: Globalizimi është nën rrethim

    Forumi Ekonomik Botëror në Davos në kohë multi-krizash

    Thika me dy presa e ekonomisë në vitin 2023! A do të ketë shfryrje të ndërtimit?!

    FMN: 2023-shi, vit i vështirë për ekonominë globale

    Eksportet blegtorale “Made in Albania”, Krifca: Është kryer me sukses exporti i parë i mishit të qingjave në Arabinë Saudite

  • POLITIKË

    Dita Ndërkombëtare e Holokaustit, Veliaj: Ditë historike, popujt duhen bashkuar dhe jo përçarë

    Ministri i Mbrojtjes Niko Peleshi pritet në Pentagon nga Sekretari i Mbrojtjes Lloyd J. Austin III

    Presidenti Begaj pret raporteren për Shqipërinë në Parlamentin Evropian, znj. Isabel Santos

    Bashkia Tiranë dhe OSBE, nisma për të rinj nga i gjithë Ballkani

    Çështja McGonigal shkakton tensione në Kuvend/ Deputetët e PD bllokojnë foltoren, përjashtohet Berisha nga kuvendi

    Përkujtimi i viktimave të Holokaustit, Begaj: Shqipëria, në anën e duhur të historisë

    Kryeministri Rama: S’kam lidhje me hetimin e ish-zyrtarit të FBI, “zero akuzë dhe zero lidhje”

    Berisha: Komision hetimor parlamentar mbi lidhjet e McGonigal në Shqipëri, reagon Kryeministri Rama

    “21 janari, vrasje shtetërore”/ Ministri i Drejtësisë Ulsi Manja: Kallëzim në SPAK për ish-kryeministrin Berisha

  • SOCIALE / KULTURË

    Një sistem i ri furnizimi dhe kapacitete të rritura të ndërmarrjes së ujësjellësit në Gjirokastër sigurojnë ujë 24 orë për qytetarët

    “Liria”, “LiriaA”, unë dhe miku im i paharruar, Kostaq Xoxa

    Tirana do të marrë Presidencën e Qyteteve të Ballkanit

    Prokuroria e Tiranës: Kemi nisur verifikimin e audio-përgjimit për 21 janarin

    Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj nderohet me titullin “Qytetar Nderi” i Preshevës

    Ndahet nga jeta mjeku i njohur Isuf Kalo

    ‘Panorama’ nis sot rrugëtimin e saj edhe si televizion

  • INTERVISTA

    Përvjetori i parë i emërimit Arqipeshkv në krye të Kishës Katolike/ Mons. Arjan Dodaj: Vetem Zoti mund të jetë autori i ecjes sonë!  

    Ambasadori i Azerbajxhanit z. Anar Huseynov: Vizita e Presidentit Aliyev në Shqipëri hapi një faqe të re në marrëdhëniet tona dypaleshe

    Ministri i Brendshëm i RMV-së, Z. Oliver Spasovski: Ballkani i Hapur dhe Procesi i Berlinit plotesojnë njëri-tjetrin për bashkëpunimin ndërmjet vendeve të Ballkanit Perëndimor  

    Ekskluzive/ Ambasadori i Kinës në Shqipëri Z. Zhou Ding: Kina e Shqipëria duhet të shikojnë nga historia për të ndërtuar të ardhmen!

    Gjashtë muaj nga pushtimi rus i Ukrainës, Ambasadori Shkurov: “Lufta filloi me Krimenë dhe do të përfundojë me Krimenë, ukrainasit do ta mbrojnë pavarësinë e tyre deri në fund”

    Deputeti shqiptar në Parlamentin serb Shaip Kamberi zotohet të ngrejë më fort zërin në mbrojtje të të drejtave të shqiptarëve në Luginën e Preshevës

    Zoran Gjukanoviç: “Minoriteti malazez në Shqipëri dhe ai shqiptar në Mal të Zi të jenë ura komunikimi të dy vendeve tona”

  • OP/ED

    Kina dhe Shqipëria në një marrëveshje monumentale për heqjen e vizave

    Pikëpamja e Uashingtonit e Janusz Bugajskit: Parandalimi i një lufte tjetër ballkanike

    Opozita, mazhoranca dhe ndërkombëtarët 1990-2023!

    “Korrupsioni Gërryen Potencialin e Shqipërisë”

    “ Roli në rritje i Kroacisë në Integrimin e Ballkanit”

    3 Nëntori berlinez çmontoi Ballkanin e Hapur 

    Pse-të dhe e ardhmja e Komunitetit Politik Europian Post – Pragë!

  • RAJONI
    • All
    • KOSOVA
    • MALI I ZI
    • MAQEDONI

    Abazoviq mbështet Kurtin: Asociacioni nuk duhet të krijohet në baza etnike

    Kryediplomati maqedonas, Bujar Osmani: Tensionet në rajon rrisin mundësinë për ndikimin e Rusisë

    Kurti: Ata që duan Asociacion duhet të argumentojnë arsyen

    Edi Rama për median malazeze “A plus TV”: Milo është miku im, e respektoj, por Dritani është një fenomen i pabesueshëm në rajon

    Borisov: Ka përpjekje për kthimin e Maqedonisë së V. nën ndikimin e Rusisë

    Albin Kurti për REL: Nuk jam ftuar në takimin e Ambasadës për Asociacionin

  • MAGAZINË

    Tenisti serb, Novak Gjokoviq fiton për herë të 10-të në Australian Open

    Ndahet nga jeta legjenda braziliane e futbollit, Pele

    Ndahet nga jeta, njeriu që frymëzoi filmin e Tom Hanks/ Jetoi 18 vjet në aeroportin e Parisit

    Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe Bullgaria nuk do të marrin pjesë në “Eurovision” 2023

    500 vjet më parë: Udhëtimi i Magelanit rreth botës

    25 vjet pa Princeshën Diana

    Seria më e re e telefonave të palosshëm Samsung Galaxy Z prezantohet në Tiranë

    Ndahet nga jeta regjisorja e njohur Vjosa Berisha

    Incidenti në ceremoninë e Oscar, Will Smith godet Chris Rock

  • TË TJERA
    • FOKUS
    • JO VETËM LAJM
    • REALPOLITIK
  • EnglishEnglish
No Result
View All Result
Argumentum
No Result
View All Result
Home Retrospektive Diplomatike

PUKA ËSHTË DUKAGJINI I VJETËR

15 Maj, 2021
in Retrospektive Diplomatike
A A
Share on FacebookShare on Twitter

PREJARDHJA DHE ZHVILLIMI I TOPONIMIT DUKAGJIN.

Nga historiani dhe etnologu Kahreman Ulqini.

Është i njohur në historinë shqiptare roli i madh që luajtën në shekullin XV, gjatë luftrave të udhëhequra nga Skënderbeu, vendet e përfshira në zotërimin e princave feudalë që mbanin emrin Dukagjin. Përsa i përket zanafillës së Dukagjinëve është i miratuar prej studjuesëve mendimi i shfaqur nga M. Shuflaj se emri i familjes rrjedh nga një fisnik arbëresh, që dokumentat e shekullit XIII e quajnë “Ducam Ginium Tanuschum Albanensem” (1).

Se toponimi Dukagjin lidhet me zotërimin feudal të princave Dukagjini na e bën të njohur për herë të parë Gj. Muzaka në testamentin e vet. Më vonë këtë gjë do ta ripohojë Frang Bardhi dhe të dhënat dokumentare na e përforcojnë. Gjithë kjo zonë në kohën e mesme thirrej Pult. Më 1198 përmendet në një dokument “OAb APbBAHACb IIHAOTb” (de Albania pulatum) (2).

Kështu edhe një anonim i vitit 1308 e fut Pultin në Arbën. (3)

Në trevat e Pultit në shek. XIV-XV shtriheshin zotërimet e feudalëve Spanë, Dushmanë e Dukagjinas. Mendojmë se përdorimi i emrit Dukagjin si toponim rrënjën e ka në zakonin e vjetër mesjetar, sipas të cilit tertritoret ku sundonin feudalët e mëdhenj thirreshin me emrin e familjes së tyre. Kështu në dokumentat kemi: “Tokat e Karlit” (Topia), “Tokat e Javanit” (Gjon Kastrioti), “Pulti i Lekës” (Pukë-Iballe-Malzi), etj.

Serbët në gjysmën e dytë të shekullit XIV zotërimin e Balshajve e thirrën “Balshikje”. Fusha e Savrës nga Muzakët u bë Myzeqe. Malet në verilindje të Shkodrës më 1570 thirreshin “Monti Spani” dhe territori ku sunduan ata, në shek. XVII thirrej “Vendi i Spanvet” (D. Vincenti) ose shkurt “Pjetërspanët” (P. Budi).

Këta emra ndonse zënë vendin e një toponimi, nga ana gjuhësore nuk janë toponime të vërteta dhe nga ana historike kanë jetë të shkurtër, vdesin me zotninë feudal ose me familjen, pse janë emra të vënë e të përdorur në kanceleritë e kohës, emra që përcaktojnë kufijtë politikë të një principate, të cilët ishin të paqëndrueshëm, lëviznin tash e parë. Pothuajse asnjëri prej këtyre toponimeve, me përjashtim të Dukagjinit e të Myzeqesë, nuk mundi t’i qëndronte kohës. Mbas pushtimit turk Myzeqeja tregonte një zonë gjeografike, pikërisht fushën e sotme, kurse Dukagjini një njësi administrative. Mund të pyesim pse vendet e Dukagjinëve u bënë toponim, kurse vendet e Kastriotëve jo? Këtu kemi të bëjmë me një fakt tjetër. Shteti i Skënderbeut përbëhej nga krahina të vjetra gjeo-etnografike të formuara e të kristalizuara prej shekujsh si Mati e Dibra. Një gjë e tillë nuk ndodhte atje ku sunduan Dukagjinët. Aty ishin njësi të vogla, si Malziu, Fleti e Fandi ose “Zadrima e Epër” që na i përmend vetëm Barleti, ku sundonin Dukagjinët dhe Zaharijet. Kështu toponimi Dukagjin zuri vend lehtësisht si emërtim i një krahine më të madhe. Është karakteristikë themelore e onomastikës shqiptare prejardhja e toponimeve nga antroponimet e kalimi nga këto në etnonime dhe anasjelltas. Toponimet Vuksanaj. Lekai, Lotaj, Gimaj p.sh. kanë ardhur nga antroponimet Vuksan, Lekë, Lot e Gim. Nga toponimet Shalë e Shosh vijnë etnonimet Shala e Shoshi. (4)

Dukagjin e njohim si toponim e si emër familjeje; e rëndësishme është se na bëhet e ditur për të parën herë prej Gj. Muzakës, që Dukagjin është edhe emër i një personi. Ky autor përmend emrat e tre vëllezërve: Gjergj Dukagjini, Zot i Zadrimës, Tanush Dukagjini që kishte Fandin dhe Dukagjin Dukagjini me banim në Shkodër, i cili zotëronte tetë katunde në Zadrimë. (5)

Në kadastrën e Venedikut (1416-1417) kemi një Dukagjin Budemiro (fq. 64). Ky fenomen duhet të ketë qenë i rëndomtë. Kështu kemi edhe një Span Dukagjini, Muzak Topija etj.

Si pamë këtë karakteristikë të toponomastikës shqiptare, mund të vazhdojmë në shqyrtimin e dokumentave për të ndjekur zhvillimin e emrit topik Dukagjin. Toponimin Dukagjin ndër dokumenta në shtrirjen fillestare e gjejmë që më 1402 “…quod terrenum nominatur de Duchaginis,…”. (6)

Më 1501 përmendet “Paese de Ducagini” (Qytezë Dukagjin-Pukë) po kështu edhe në një burim venedikas më 1595. Te Gj. Muzaka e gjejmë toponimin të formuar plotësisht: “.. tash thirret Dukagjin”. (7)

Trevën fillestare ku lind toponimi Dukagjin duhet ta kërkojmë në ish-Shtatë Bajrakët e Pukës.

Gj. Muzaka përmend si zotërim të parë të Dukagjinëve Malziun dhe kështjellën e Fletit të ndertuar prej tyre, gjurmet i gjejme edhe sot (“Kalaja e Fletit” në Pukë). Aty afër kemi fshatin Dukagjin (fshat i Bajrakut të Malziut të Pukës, sot lokaliteti i Shëmrisë, Kukës).

Malet e kësaj zone në jug të Drinit, (treva e Pukës) qysh në shek. XVI thirren “MALET E DUKAGJINIT”.

Një relator i përmend në relacionin e vet më 1553. (

Një tjetër më 1570 dallon mirëfilli Malet e Dukagjinit (Puka) nga Sanxhaku i Dukagjinit. (9)

Kështu bën edhe ambasadori venedikas Bernardo më 1591. (10)

Relatorët e shek. XVII nuk e identifikojnë Sanxhakun e Dukagjinit me malet e Dukagjinit. Malet e Dukagjinit përmenden më 8 shtator 1614 në planin që Kuvendi i Kuçit i paraqet Karlit II Gonzaga. (11)

  1. Bici (1610) dallon mirfillit në relacionin e vet Malet e Dukagjinit dhe Sanxhakun e Dukagjinit. Gj. Bardhi më 1632 veçon Malet e Dukagjinit (Pukën) prej dioçezit të Sapës e të Sardenjës. Në një relacion të vitit 1634 ai përmend Malet e Dukagjinit, Malet e Pultit e të Kelmendit. Mbasi shetit katundet e lokalitetit të sotshëm të qendrës (Pukë) a të Iballës, kur do të kalojë në Krasniqe, thotë: “Tashti po shkojmë duke nisur vizitën e Maleve të Pultit që i ndan Drini”.

Këtë dallim e bën edhe F. Bardhi në relacionet e viteve 1637 e 1641. (12)

Në disa harta Dukagjini shënohet në zonë të Pukës (13) dhe te Kanteli, Dukagjini shënohet afër kësaj zone. (Pukë) (14)

Të shumtën e herës del si emër gjeografik për të shënuar Malet Krrab-Tërbun.

  1. Zamputi duke u nisur prej relacioneve të shek. XVII, në një studim të vetin dallon Dukagjinin (Pukën) nga Pulti. (15)

A përputhej në shtrirje sanxhaku i mëvonshëm i Dukagjinit me principatën e Dukagjinëve? Mendojmë se jo. Sot për sot e kemi të vështirë të caktojmë një kufi të asaj principate, por sado pak, dimë se në kohë të ndryshme aty përfshihej Lezha, që më vonë iu dorëzua venecianëve, Zadrima, Puka, tokat përtej Drinit deri në Prizren. Sot në Fand gjejmë toponime paralele për Lekën dhe për Skënderbeun. (16)

Edhe sanxhaku përfshinte pothuaj këto vende, duke i shtuar Mirditën, që bënte pjesë në principatën e Kastriotëve, Shalën, Shoshin, Nikaj-Mërturin, tre bajrakët e Pultit e Gashin, që qenë pronë e Spanëve si dhe tokat e Zaharijve në “Zadrimën e Epër” (pjesa malore e lokalitetit të Vaut të Dejës e Shllaku). Megjithë këtë mospërputhje të tokave të principatës e të sanxhakut dhe me ndërrimin e qendrës administrative nga Prizreni në qytetin e Pejës, nuk u prishën uniteti e lidhjet ekonomike të kohës. Përsëri mbetën tregje kryesore qytetet e Pejës, të Gjakovës, Prizrenit e Lezhës, nëpër të cilat kalonin rrugët e vjetra e të natyrshme. Po edhe Pulti nuk është identik me Dukagjinin si mendonte M. Sirdani. Një barazim në mes të Pultit e të Dukagjinit nuk mund të bëhet për arësye se Pulti për çdo shekull ka ndryshuar shtrirje. Në sanxhakun e Dukagjinit hynte jo vetëm dioçezi i Pultit, por edhe pjesë nga dioçezet e Arbnit, të Lezhës e Sapës. Përveç kësaj, ende sot nuk e kemi të qartë dallimin rreth Pultit dioçez e Pultit krahinë. I afrohet së vërtetës mendimi i Rrok Zojzit kur thotë se në mes të Pultit e të Arbnit lindi Dukagjini (Etnografia Shqiptare, vëll. I).

Gjetja e toponimeve të tjera Dukagjin në vende të ndryshme, është një argument me rëndësi që flet në favor të tezës se emri topik Dukagjin ka prejardhje vendase dhe paraturke!!!

Më 1601 në Dukagjin të Matit (17) (dioçezi i Arbnit, principata e Kastriotëve, sot katund në lokalitetin e Darjanit) bëhet një kuvend. Këtu në mes të krahinave të tjera përfaqësohej edhe Dukagjini sanxhak. (18)

Më 1638 Frang Bardhi përmend katundin Dukagjin në krahinën e Malziut (sot në Kukës); në Ungrej (lokaliteti i Kashnjetit, Lezhë) kemi toponimin “Kodra e Dukagjinit”.

A ka ndonjë lidhje në mes të këtyre toponimeve dhe emrit të krahinës, të sanxhakut apo të familjes Dukagjini? Mendojmë se kemi analogji si tek Arbën, principatë e dioçezë me toponimet Arbas (Mat), Arbnesh (Krajë), Arbanë (Tiranë), Arbni (Fusha e Ishmit); si te Kastriot me Kastriot të Dibrës e të Matit; si Muzakaj me Myzeqe, Muzhakë (Mat), Guri i Muzhaqit (Elbasan) e Muzhakë (Opar); si Balshaj me Ballezë (Rrjoll-Shkodër), Balle e Ballsh.

Në shek. XVIII sanxhaku i Dukagjinit vjen e shprishet. Mirdita del prej sundimit të Begollajve. Zadrima, Lezha, Shala, Shoshi dhe Puka me marrjen e sundimit të Shkodrës nga Bushatllitë shkëputen nga sanxhaku i Dukagjinit dhe nga Begollajt. Me administratën e re, më 1831 Porta prishi sanxhakun e Dukagjinit dhe Dukagjini i sotëm mbeti në vilajetin e Shkodrës. Emri Dukagjin u ruajt si kujtim në traditën popullore, e cila ndante në Dukagjin të Vogël tokat e sanxhakut poshtë Drinit dhe në Dukagjin të Madh tokat sipër Drinit pasi kishin një shtrirje më të gjërë si territor I Principatës.

Në këngët popullore të shekullit të kaluar përdoret toponimi Dukagjin me shtrirjen e vjetër. Ky emër vazhdoi të përdorej edhe në tekstet e gjeografisë si “Malet e Dukagjinit”. (Për Pukën)

Toponimi Dukagjin, emri i krahinës së sotme ose i lokalitetit që shkon në rrethin e Shkodrës është një mbeturinë e sanxhakut me të njejtin emër, njësoj si u ka mbetur bajrakëve të Selitës, Kthellës e Bushkashit emri “tre bajrakët e Ohrit”, ose “Ohri i Vogël”, sepse shkonin me sanxhakun e Ohrit. Kështu krahinave ose bajrakëve të Shalës, Shoshit e Pultit u ka mbetur emri Dukagjin.

Nuk ka dyshim se familja e Dukagjinëve gëzonte një famë të madhe, sidomos Lekë Dukagjini, i cili vazhdoi e udhëhoqi luftën kundra turqve edhe dhjetë vjet mbas vdekjes së Skënderbeut. Legjendat, toponimet, kanuni etj. etj., që ende janë të gjalla në popull dëshmojnë për këtë. Këta i përkasin rrethit të Pukës.

Megjithëse Dukagjinët me pushtimin turk braktisën vendin, e disa prej tyre u islamizuan, prapëseprapë pinjoj të asaj dere u kthyen në Shqipëri e për një shekull kryesuan luftën kundër pushtimit turk, (kujto luftën e Brigjeve të Pukës me në krye Bartolome Dukagjinin – 1570) gjë që s’ndodhi me princat e tjerë shqiptarë. Ndoshta edhe kjo rrethanë bën që të jetojë në popull aq gjallë emri e fama e Dukagjinëve.

Gjatë shekullit XVII zona e Dukagjinit (Pukës sot) është bërë një ndër vatrat e fuqishme të luftës për liri. Gjithë kjo krahinë përshkohej prej një rruge kryesore që lidhte Shkodrën e Lezhën me Kosovën e brigjet e Danubit, e njohur qysh nga koha antike buzë së cilës ndodhej stacioni rrugor “Ad Piccaria” paraardhëse e Pukës së sotme (shih për këtë Tabulën Poitingeriane).

Në afërsitë e kësaj rruge duhet kërkuar edhe fortesa e paidentifikuar Klementiana* e rindërtuar prej Justinianit, si edhe qyteti mesjetar Spas, të cilin, I. Adrami e vendos në Krevend (Crevenum). Gjatë rrugës në shek. XVI-XVII kishte disa kështjella si Kabashi (Fortezza di legno, Coroneth), Qyteza e Re (1547) që u morën nga turqit për të siguruar këtë rrugë nëpërmes një krahine gjithmonë kryengritëse!!!

Shumica e krahinave malore të Shqipërisë së Veriut ku regjimi i timareve nuk ishte vendosur ende; u përfshi në sanxhakun e Dukagjinit. (19)

Duket se sulltan Sulejmani u detyrua ta linte sanxhakun e Dukagjinit që të qeverisej simbas kanuneve të vendit. Ky ishte Kanuni i princave të familjes Dukagjini, ashtu si në Mat e Dibër etj. jetoi e veproi Kanuni i Skënderbeut.

Në zonën e Pukës janë të pashlyeshme kujtimet e Dukagjinëve. Frang Bardhi shkruan se në Pukë: “Në rrugë e në punë këndojnë me zë të lartë trimëritë e burrave të mëdhenj dhe sidomos të të pathyeshmit zot Gjergj Kastriotit, të thanunit Skenderbeg, dhe të të përshëndritëshmit zot Lekë Dukagjinit, princit dhe zotnisë së tyne”.

Këtu tradita mbeti e paprekur, ndërsa vende të tjera për rreth përvetësuan këtë traditë në mënyrë të ndryshme.

Siç e dimë prej dokumenteve historike, zona e Dukagjinit të sotëm (rrethi Shkoder) sundohej prej feudalësh Spanë. Sot në popull nuk dëgjohet asgjë për ta, asnjë kujtim. Nga koha e tyre ruhet toponimi “Qyteti i Dakaj” që mund të jetë “citta di Sala e Sosci” i Biemit. Për Lekën tregohet ndonjë gojëdhënë e zbehtë. Toponimi “Guri i Lekës” lidhet sot me Lekë Dukagjinin, kurse në të vërtetë ka marrë emrin prej një Leke që jetoi përpara 3-4 brezash. Edhe kanuni që zbatohej deri dje thirrej kanuni i Lekës.

Duket se kur Dukagjini i sotëm dhe Mirdita bënin pjesë në të njëjtin sanxhak, lindi gojëdhëna e tre vëllezërve mbi prejardhjen e popullsisë së këtyre katundeve me motërzimet e veta dhe paralel me këtë gojëdhana tjetër se Mirditasit zbresin nga Pal Dukagjini dhe Shala e Shoshi nga Lekë Dukagjini. (20)

Kjo gjë bëri që Dukagjini i sotëm në rrethin e Shkodrës të merret gabimisht nga disa studjues si qendër e familjes princërore.

Nga shqyrtimi i të gjitha këtyre të dhënave vijmë në përfundim se toponimi Dukagjin e pati origjinën nga llagapi i familjes princore Dukagjini. Në fillim nuk qe toponim i vërtetë, e vetëm në shekullin XV filloi të kristalizohej si i tillë. Në shek. XVI është i saktësuar nga ana gjuhësore e me krijimin e sanxhakut merr një shtrirje e kuptim të ri.

Në fillim ishte emri i një zone të madhe administrative e sot ende përdoret me kuptimin gjeografik për malet e Pukës dhe përveç kësaj ka mbetur si emër i një krahine anësore të ish-sanxhakut. Toponimi i vjetër Dukagjin s’e pat asnjë herë kuptimin e një toponimi.

_____________________________________________________________________

1) Sufflay, Dr. M. – Serbët dhe Shqiptarët, Tiranë, 1926, fq. 189-190. Hopf. C. Chroniques Greko-romanes, Berlin, 1878, fq. 533. Baldaci A. – Studi speciali albanesi, Roma, 1937, V. III, fq. 106. Instituti I Studimeve shqiptare. – Studime e tekste, Dega I, Romë, 1943, dok. 33, fq. 291, 292.

2) Thalloczy – Jiriiçek – Shuflay – Acta et diplomata res albaniae media e aeta¬tis ilustrantia, V. I. 1913, dok. 113, fq. 37.

3) Burime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, V. II, Tiranë, 1962, fq. 111-112.

4) Barleti, M. Historia e Skënderbeut (përkthyer nga Stefan Prifti). Gurakuqi, G. – Sapa e Dioçesi i Sapës, Shkodër, 1929, fq. 4. Ceka, H. -Mbi disa të dhana topografike rreth luftave te Skenderbeut sipas Barletit, Buletin i Shkencave Shoqërore, nr. 3, 1952, fq. 21-36.

5) Leka, nr. 4, 1931, fq. 108 .

6) Akta et diplomata … Vëll. II, fq. 212, Dok. 707.

7) Leka, nr. 9, 1931, fq. 108 e 267.

Burime të zgjedhura për historinë e Shqipërisë, V. III. Tiranë, 1962, fq. 49.

9) Po aty, fq. 162-164. 10. Po aty, fq. 170.

11) Po aty, fq. 120.

12) Zamputi, I. – Relacione mbi gjendjen e Shqipërisë Veriore e të Mesme në shek. XVIII (1610-1634), Vëll. I, Tiranë, 1963; VëII, II. Tiranë, 1965.

13) Cordignano, F. – Geografia Ecclasiastica dell’ Albania (Degli ultimi decenni del secolo XVII), Roma, 1934.

14) Cantelli, G. – Hartë në “Enciklopedia italiana Treccani”, voce Albania.

15) Zamputi I. Dukagjini dhe Pulti në gjysmën e parë të shekullit XVII-të. Buletin Universitet Shtetëror, Nr. 1, 1959.

16) Hoxha Sh. Toponimet e Fandit, Buletini i Universitetit Shtetëror, Seria Shkencave Shoq. Nr. 3, 1962, fq. 204.

17) Zamputi I. Projekte shqiptare për çlirimin e vendit drejtue Europës në vjetet 1577-1621, Bul. Inst. Shkenc. nr. 4, 1954.

18) Ugolini, M. L. – Studi albanesi, III-IV, 1933-1936.

19) Historia e Shqipërisë, vëll. I, f. 337.

20) Nopcsa, Dr. F. – Aus Sala und Klementi Albanische Wanderungen, Sarajevo, 1910. Castoleti. G. – Consuetudini e vita sociale nelle montagne albanesi secondo il “Kanun di Lek Dukagjini”, Studi Albanesi, III-IV, 1933-1936.

____________

Harta nga hartografi i shquar gjerman: Johann Georg Justus Perthes, ku PUKA padyshim dhe natyrisht shfaqet si “DUKAJIN” si trevë e veçantë etnografike.

 

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1044677349364287&substory_index=0&id=548065502358810

Ndajeni këtë me të tjerët:

  • Twitter
  • Facebook

Të afërta

Tags: dukagjinipukeshqiperia e veriut

Related Posts

Retrospektive Diplomatike

MBI JUBILEUN E 60 TË TRAKTATIT TË ELIZESË!

20 Janar, 2023
Retrospektive Diplomatike

Sot 555 vite nga vdekja e Heroit Kombëtar, Gjergj Kastriot Skënderbeu!

17 Janar, 2023
Kryesore

Kthesa historike e BE-së drejt Ballkanit!

6 Janar, 2023

Na ndiqni

Regjistrohu

Merr në Email Revistën Argumentum

Të fundit

Abazoviq mbështet Kurtin: Asociacioni nuk duhet të krijohet në baza etnike

29 Janar, 2023

Tenisti serb, Novak Gjokoviq fiton për herë të 10-të në Australian Open

29 Janar, 2023

Kryediplomati maqedonas, Bujar Osmani: Tensionet në rajon rrisin mundësinë për ndikimin e Rusisë

29 Janar, 2023

SHBA-ja shpall Wagner-in organizatë kriminale transnacionale

29 Janar, 2023

Italia nënshkruan marrëveshje miliarda dollarëshe për gazin me Libinë

29 Janar, 2023
Argumentum

“Argumentum”, një proces intelektual …

Na kontaktoni

[email protected]
[email protected]
[email protected]

Na ndiqni

Bashkëpunëtorë Mediatik

Regjistrohu

Merr në Email Revistën Argumentum
  • KREU
  • Politikat e Privatësisë
  • Rreth Nesh
  • Marketing & PR
  • Kontakt

© 2022 Argumentum. Të gjitha të drejtat e rezervuara | NIPT: L91415033Q

No Result
View All Result
  • KREU
  • EKONOMI
  • POLITIKË
  • SOCIALE / KULTURË
  • INTERVISTA
  • OP/ED
  • RAJONI
  • MAGAZINË
  • TË TJERA
    • FOKUS
    • JO VETËM LAJM
    • REALPOLITIK
  • EnglishEnglish

© 2022 Argumentum. Të gjitha të drejtat e rezervuara | NIPT: L91415033Q

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

This website uses cookies. By continuing to use this website you are giving consent to cookies being used. Visit our Privacy and Cookie Policy.