Në Bratislavë të Sllovakisë në Forumin për Sigurinë është presidentja e Komisionit Europian, Ursula Von Der Leyen, prezantoi një iniciativë të re për Ballkanin Perëndimor. Ajo tha se është një plan u ri zhvillimi që do t’i japë që tani qytetarëve të rajonit, disa prej benefiteve të anëtarësimit në BE.
“Më në fund e kuptojmë se nuk mjafton vetëm të presim që miqtë tanë jashtë Unionit të afrohen me ne. Nuk mjafton të thuhet se dera është e hapur. Ne gjithashtu duhet të marrim përgjegjësinë për t’i sjellë anëtarët aspirantë të Unionit tonë shumë më afër nesh,” tha Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen sot në Forumin GLOBSEC 2023 në Bratislavë.
Fjala e plotë e Presidentes Von der Leyen në Forumin GLOBSEC 2023 në Bratislavë
Kolegë,
Zonja dhe zotërinj,
Lufta kundër Ukrainës është një moment kyç për Evropën. Dhe ne duhet të përballemi me këtë moment. Sigurisht, ky është një sulm i hapur kundër parimeve të Kartës së OKB-së. Parime që ne i kemi nënshkruar kolektivisht. Por është gjithashtu një luftë kundër vlerave tona dhe një luftë kundër idesë së një Evrope të bashkuar dhe të lirë. Për herë të parë në historinë tonë, një vend sulmohet për shkak të dëshirës së tij për të qenë pjesë e familjes evropiane. Është vendimi sovran i Ukrainës – dhe vullneti i shprehur qartë i popullit të saj – për të përqafuar vlerat e Bashkimit tonë. Dhe duke e bërë këtë, ata po luftojnë edhe për lirinë dhe vlerat tona, për demokracinë dhe shtetin e së drejtës, për lirinë e fjalës dhe lirinë për ta përcaktuar vetë fatin. Kjo është ajo për çka po lufton Ukraina dhe kjo është ajo që presidenti Putin po përpiqet ta asgjësojë. Presidenti Putin po përpiqet të shkatërrojë punën për paqen që kemi ndërtuar së bashku që nga mbarimi i Luftës së Dytë Botërore dhe më pas me rënien e Perdes së Hekurt. Dhe kjo, zonja dhe zotërinj, është origjina e kësaj lufte. Këtu në GLOBSEC, me sa kuptoj keni diskutuar për shkaqet e kësaj lufte.
Ndaj, më lejoni të jem e qartë, këtë luftë të paprovokuar dhe të pajustifikuar e filloi Rusia. Pa shkak, ajo e pushtoi Ukrainën për ta fshirë vendin nga harta. Rusia refuzon ta pranojë Ukrainën si një vend të pavarur. Por vullneti i Ukrainës për të luftuar dhe për të qenë e lirë e ka mahnitur botën. Ata e dinë me siguri të hekurt se ku e kanë vendin. Populli ukrainas ka qenë prej vitesh arkitekti i lëvizjes së Ukrainës drejt Bashkimit Evropian dhe e ka dëshmuar guximin dhe vendosmërinë e vet vazhdimisht. Sakrifica dhe trimëria e popullit ukrainas nuk ka të krahasuar. Por ne mund dhe duhet të qëndrojmë fort përkrah tij.
Nevoja imediate – ju e dini – është ndihma ushtarake për të mbështetur përpjekjet e forcave të armatosura ukrainase. Kjo është arsyeja pse sapo kemi propozuar një akt mbi prodhimin e municioneve – që e quajmë ASAP. Duam ta shtyjmë industrinë tonë të mbrojtjes që të rrisë prodhimin e predhave shumë të nevojshme të artilerisë prej 155 milimetra dhe 152 milimetra. Dhe ata që munden, duhet të sigurojnë artileri me rreze të gjatë dhe sisteme armatimi që mund ta ndihmojnë Ukrainën të nivelojë hendekun në fushëbetejë ndaj forcave pushtuese. Mbështetja jonë nevojitet gjithashtu për trajnimin ushtarak të forcave ukrainase. Shtetet Anëtare po bëjnë shumë dhe ne, në nivel evropian, po bëjmë gjithashtu pjesën tonë. Deri në fund të vitit do të kemi trajnuar 30 mijë ushtarakë dhe ushtarake.
Së dyti, ka shumë diskutime mbi planet e paqes dhe armëpushimet. Mbi të gjitha, duhet të jetë parimi: asgjë për Ukrainën pa Ukrainën. Së bashku me Ukrainën, ne duam një paqe të drejtë, një paqe që nuk shpërblen agresorin, por që mbështet parimet e Kartës së OKB-së dhe të drejtën e popullit ukrainas për të qenë zot i së ardhmes së vet. Presidenti Zelenski është shumë i qartë për këtë. Një armëpushim që rezulton me një konflikt të ngrirë nuk do të sjellë paqe të qëndrueshme. Në fund të fundit, armëpushimi ishte në fuqi pas vitit 2014 dhe ne e dimë se çfarë ndodhi me atë marrëveshje shkurtin e kaluar, kur Rusia pushtoi vendin. Një armëpushim do të ishte në thelb i paqëndrueshëm dhe do ta destabilizonte rajonin përgjatë vijës së kontaktit. Askush nuk do të investonte apo rindërtonte dhe konflikti mund të ndizet sërish në çdo kohë. Jo, një paqe e drejtë duhet të rezultojë me tërheqjen e forcave ruse dhe pajisjeve të tyre nga territori i Ukrainës. Presidenti Zelenski ka paraqitur një Formulë Paqeje, të cilën ne e mbështesim me gjithë zemër. Secila nga dhjetë pikat e tij bazohet në Kartën e OKB-së apo në rezolutat e OKB-së. Ai i ka ftuar vendet në mbarë botën që të bashkohen dhe ta mbështesin Formulën e Paqes. Kështu që pikënisja jonë për paqen është rendi i bazuar në rregulla.
Një paqe e drejtë për Ukrainën duhet të jetë gjithashtu e qëndrueshme. Dhe për të qenë një paqe e qëndrueshme për Ukrainën, ajo duhet të forcohet me dy mënyra jetike. E para është garantimi i sigurisë afatgjatë të Ukrainës. I mirëpres diskutimet e vazhdueshme se si mund të garantohet siguria e Ukrainës. Ka modele të ndryshme dhe shembuj historikë që mund të përdoren. Një koleksion i garancive të tilla nga shtetet me të njëjtën mendësi mund të ofrojë atë që disa e kanë quajtur “parandalim përmes mohimit”. Me fjalë të tjera, sigurimi i pajisjeve ushtarake për Ukrainën për t’u forcuar kundër sulmeve ruse në të ardhmen.
E rëndësishme është që në fund të ketë qartësi. Qartësi se miqtë e Ukrainës do të jenë aty për një kohë të gjatë për sigurinë e Ukrainës. Një marrëveshje e tillë me garanci sigurie do të duhet të shoqërohet me një kuadër më të gjerë të reformave demokratike të Ukrainës. Dhe këtu, rruga e Ukrainës drejt anëtarësimit në Bashkimin tonë do të luajë një rol themelor. Edhe pse të gjithë e dinin se po nisnim një udhëtim sfidues, i kemi dhënë Ukrainës statusin e vendit kandidatit – dhe me të drejtë. Tani duhet të jemi pranë tyre në çdo hap të rrugës. Fakti është se edhe pse luftojnë për mbijetesën e tyre, ukrainasit po kalojnë reforma vendimtare për të forcuar demokracinë e tyre. Ukraina vazhdon të përparojë drejt Bashkimit tonë kundër të gjitha gjasave. Dhe ne do të vazhdojmë të bëjmë pjesën tonë për ta afruar Ukrainën edhe më shumë dhe shumë më shpejt drejt një paqeje të drejtë dhe të qëndrueshme.
Sot ka një ndërgjegjësim të ri brenda Bashkimit Evropian. Më në fund po e kuptojmë se nuk mjafton vetëm të presim që miqtë tanë jashtë Bashkimit Evropian të afrohen me ne. Nuk mjafton të thuhet se dera është e hapur. Ne gjithashtu duhet të marrim përgjegjësinë për t’i sjellë anëtarët aspirantë të Bashkimit tonë shumë më pranë nesh. Tronditja e shkaktuar nga lufta e agresionit e Putinit ka mbërritur edhe te gjashtë partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor. Por kjo vetëm sa na ka afruar edhe më shumë. Ne shtrimë në Ballkanin Perëndimor të njëjtat masa solidariteti që kemi marrë brenda Bashkimit tonë. Ne kemi mbështetur familjet e cenueshme ndaj kostove të larta të energjisë. Ne po ndërtojmë infrastrukturë të re për të reduktuar varësinë e Ballkanit Perëndimor nga karburantet fosile ruse. Dhe ky bashkëpunim praktik ka ecur paralelisht me progresin në rrugën drejt BE-së. Tensionet e fundit janë, sigurisht, shqetësuese. U bëj thirrje të gjitha palëve që të largohen nga konfrontimi dhe të marrin masa për të rivendosur qetësinë.
Sot dua të paraqes një nismë të re për ta kapur këtë moment të rëndësishëm në rajon. Është një plan i ri rritjeje për Ballkanin Perëndimor. Ne duam të mbështetemi te progresi i arritur muajt e fundit. Por duam gjithashtu t’i sjellim disa nga përfitimet e anëtarësimit në BE për popujt e Ballkanit Perëndimor që tani. Plani i rritjes që po propozojmë sot bazohet në katër shtylla: Së pari, ta sjellim Ballkanin Perëndimor më pranë tregut unik të BE-së. Së dyti, të thellojmë integrimin ekonomik rajonal. Së treti, të përshpejtojmë reformat themelore. Dhe së katërti, të rrisim fondet e para-anëtarësimit. Në njëfarë mase, kjo është një qasje e re për Bashkimin Evropian. Ne nuk kërkojmë vetëm që partnerët tanë të ndërmarrin hapa të rinj drejt nesh. Ne gjithashtu po bëjmë një hap të madh drejt tyre. Qëllimi ynë i përbashkët është të përshpejtojmë udhëtimin e tyre drejt BE-së. Dhe për këtë, ne po e afrojmë Bashkimin tonë më pranë Ballkanit Perëndimor. Më lejoni t’i prezantoj shkurtimisht këto katër pika.
Për të gjitha vendet që i janë bashkuar BE-së në dy dekadat e fundit, qasja në tregun unik ka qenë shtytësja kryesore e rritjes ekonomike. Por edhe vendet që tashmë janë në një rrugë premtuese drejt BE-së duhet të përfitojnë nga tregu ynë unik. Për shembull, Ballkani Perëndimor mund t’i bashkohet tregut tonë unik digjital në fusha të tilla si tregtia elektronike apo siguria kibernetike. Ne mund ta lehtësojmë tregtinë tonë në mallra dhe pagesa. Unë dua që tregu ynë unik të jetë një shtytës i ndryshimit, jo vetëm për vendet që tashmë i janë bashkuar familjes, por edhe për ato që janë ende në rrugën e tyre.
Kjo lidhje më e ngushtë me tregun tonë unik duhet të shkojë paralelisht me një treg të përbashkët rajonal. Një treg i përbashkët rajonal është vendimtar për të zhbllokuar potencialin ekonomik të rajonit. Ai është thelbësor për ta bërë Ballkanin Perëndimor një vend më tërheqës për investitorët evropianë. Dhe, nëse bazohet në rregullat dhe standardet e BE-së, ky treg i përbashkët rajonal mund të ndihmojë edhe për përshpejtimin e anëtarësimit në Bashkimin tonë. Ne duam t’i ofrojmë paraprakisht Ballkanit Perëndimor disa nga avantazhet e anëtarësimit. Por kjo do të thotë edhe se disa kërkesa të anëtarësimit duhet të plotësohen paraprakisht. Disa nga reformat që janë pjesë e procesit të anëtarësimit janë kyçe për besimin e investitorëve. Mendoni për ndërtimin e një gjyqësori të pavarur dhe efikas, për sigurimin e prokurimeve publike të shëndosha dhe rritjen e luftës kundër korrupsionit. Apo mendoni për tregun e energjisë. Rajoni i Ballkanit Perëndimor ka një potencial të madh për t’u diversifikuar larg karburanteve fosile ruse. Por duhet të rrisë efikasitetin e energjisë, të rrisë diversifikimin dhe të përshpejtojë përdorimin e më shumë burimeve të rinovueshme. Ballkani Perëndimor mund t’i arrijë të dyja: pavarësinë energjetike nga Rusia dhe harmonizim më të ngushtë me Bashkimin Evropian për të përshpejtuar anëtarësimin.
Pika ime e fundit është e drejtpërdrejtë. Ne jemi të gatshëm ta mbështesim Ballkanin Perëndimor me rritjen e fondeve të para-anëtarësimit. Ekziston një nevojë e madhe për investime në Ballkanin Perëndimor. Këto investime do ta bëjnë jetën e njerëzve më të mirë. Ato gjithashtu do të lehtësojnë rrugën drejt Bashkimit tonë. Për këtë arsye, duhet të rrisim burimet e dedikuara për Ballkanin Perëndimor. Në këto kohëra të trazuara, ky plan me katër pika është oferta e duhur për Ballkanin Perëndimor.
Zonja dhe zotërinj,
Historia është në lëvizje. Putini donte të rrëmbente Ukrainën për Rusinë. Ai llogariti se Bashkimi Evropian thjesht do ta pranonte këtë. Përkundrazi, Ukraina rezistoi me guxim dhe po e mposht atë. Dhe ne në Evropë, me të drejtë dhe me vendosmëri, qëndrojmë me Ukrainën. Ne po përballemi me këtë moment kyç në histori. Dhe duhet të jemi të vendosur. Ukraina do të dalë më e fortë nga kjo luftë. Turma të mëdha po valëvitin flamujt evropianë në Moldavi dhe Gjeorgji, ku dëshira për një vend në Bashkimin Evropian flakëron me vendosmëri. Ballkani Perëndimor dhe Bashkimi po afrohen gjithnjë e më shumë. Ky është momenti që duhet kapur, për të farkëtuar një Evropë më të bashkuar.
/Argumentum.al