Sulmi i Trumpit mbi Iranin është harmonizuar me Putinin dhe jo vetëm me të
Zoran Meter[i]
Treguesi kryesor do të jetë sjellja e Iranit pas takimit të nesërm të Putinit me shefin iranian të diplomacisë në Moskë, domethënë vendimi i Teheranit mbi atë nëse do të sulmojë ose jo bazat amerikane në rajon dhe(ose) do të mbyllë Ngushticën e Hormuzit! Ja çfarë fiton Trumpi, Izraeli, Irani, e çfarë fiton Putini, nëse gjithçka do të zhvillohet sipas këtij skenari
Para se të paraqes komentin dhe gjykimin tim mbi atë që ndodhi dhe çfarë vjen pas sulmeve dramatike amerikane kundër impjanteve bërthamore të Iranit, dhe çfarë (mundet) të vijojë më tej në fushën e diplomacisë dhe atë ushtarake, do t’u kujtoja diçka me rëndësi.
Në analizën time të datës 18 qershor (publikuar edhe nga ana jonë me titullin: “Trumpi ndoshta do t’a godasë Iranin gjatë 48-orëve të ardhshme) kam shkruar kështu:
“Duke patur parasysh makinerinë, tashmë në lëvizje, luftarake amerikane që përbëhet nga 30 avionë tankerë të zhvendosura nga territori i ShBA-ve në Europë, dislokimin e një grumbulli anijesh me në krye aeroplanmbajtësen bërthamore USS Nimitz nga akuatoriumi i Azisë Juglindore më zonën e Lindjes së Afërt, dhe takimin e thirrur me urgjencë nga Trumpi të Këshillit për Saigurinë kombëtare në dhomën e Situatave në Shtëpinë e Bardhë (kjo e fundit, parë historikisht, shumë shpesh ka rezultuar me nisjen e operacioneve luftarake të forcave ushtarake amerikane) – në përgjithësi nuk e përjashtoj mundësinë e sulmit ajror amerikan kundër Iranit në 48 orët e ardhshme, pa synime të angazhimit të çfarëdolloj angazhimi nga ana e forcave tokësore për këtë qëllim. ShBA-të dhe Perëndimi në tërësi thjesht nuk mund t’a durojnë skenarin e një mossuksesi izraelit (dështimi) domethënë atë në të cilin Irani, nga një vend i mundur, të bëhet vend fitimtar! …
… “Duke patur parasysh se Irani kërkesat e mësipërme as dëshiron dhe as mundet t’i pranojë, pikërisht ky fakt me shtyn t’i jap më shumë shanse asaj që ShBA-të do të hyjnë aktivisht në luftë me Iranin, sesa të mos e bëjnë një gjë të tillë”.
Në analizën tjetër të datës 20 qershor, mes tjerash kam shkruar si më poshtë Publikuar edhe nga ne: https://www.argumentum.al/izraelin-e-kercenon-skenari-ukrainas-lojerat-ruse-avioni-misterioz-kinez-perfundoi-ne-iran/):
Mendoj se, pa marrë parasysh të gjitha, ende nuk është evituar kërcënimi i Trumpit për sulmin në Iran. Për më shumë, gazetari i dëgjuar investigues amerikan Seymour Hersh nënvizon se pret goditjen amerikane kundër Iranit që të shtunën ose të dielën, sepse Trampi dëshiron një jehonë pozitive në bursat amerikane të hënën. Për mendimin tim jehona në bursa gjithsesi do të jetë e madhe, vetëm se nuk e di se në ç’drejtim – negativ apo pozitiv? Jam i sigurtë se vetëm çmimi i naftës në bursa në një rast të tillë do të kërcejë në qiell.
Dhe, përfundimisht, ne analizën time (që do bëhet publike me 27 qershor) mes tjerash, thënë shkurt, kam shkruar si më poshtë:
Në mënyrë paradoksale Trumpin mund t’a ndihmojë edhe vetë Irani, duke i kaluar në heshtje sulmet ajrore amerikane kundër objekteve të tij kyçe bërthamore, gjë që Izraeli nuk ishte gjendje t’a bënte, por me kushtin që Izraeli të ndëpresë luftën e filluar, ndërsa regjimi në Teheran të ruajë pushtetin e tij. Ose, po ashtu paradoksale, Trumpin mund t’a shpëtojë Vladimir Putini i cili ka ndikim të madh në Teheran dhe marrëdhënie të mira me Benjamin Netanjahun – në kuptimin e asaj që Irani të bëjë lëshimet kyçe që kanë të bëjnë me heqjen dorë njëherë e përgjithmonë nga segmenti i tij ushtarak të programit bërthmor (pra të ruajë vetëm atë civil), por ashtu edhe me ruajtjen e pushtetit në Teheran pas ndalimit të luftës me Izraelin.
Diplomaci e çuditshme
Në të gjithë këtë, duhet t’a drejtojmë gishtin edhe te një lëvizje tejet e pazakontë e administratës Trump, e cila ndodhi dje, pothuajse në prag të vetë sulmeve ameerikane mbi Iran.
Bëhet fjalë për shkuarjen të paparalajëmruar dhe të papritur në Minsk të ndërmjetësit të Trumpit Keith Kellogg, i cili me këtë rast bisedoi për gjashtë orë rresht me aleatin më të madh të Putinit Aleksandër Llukashenko. Në fund të bisedimeve u bë publike se Llukashenko na paska pranuar të lirojë nga burgimi 14 opozitarë shtetas të huaj dhe bjellorusë. Mund t’a imagjinojmë sesa i bëhet vonë Trumpit në këtë situatë të ndërlikuar në botë, dhe kryesisht në Lindjen e Mesme për këtë gjest “të vullnetit të mirë” të Llukashenkos. Sa i bëhet vonë për ndonjë japonez të burgosur apo ndonjë tjetër…
Pothuajse jam plotësisht i sigurtë se këtu është fjala për diplomaci të fshehtë mes Trumpit dhe Putinit mbi atë që ka të bëjë me Iranin në kontekstin e konfliktit ukrainas të cilin Putini nuk ka ndërmend t’a pushojë pa pranimin nga ana e Kievit (dhe e Perëndimit) të kërkesave kryesore ruse (tërheqje e plotë e forcave ukrainase nga katër rajonet e aneksuara në vitin 2022- Kuhansk, Donjeck, Zaporizhje, Herson) dhe kjo jo sipas vijës aktuale të ndarjes në kufinjtë e tyre administativë, statusi neutral i Ukrainës dhe marrëveshje reciproke mbi sigurinë strategjike). Sa dhe si u muarën vesh në lidhje me këtë, nuk e di, por gjithsesi mundësia ekziston.
Për një lojë të madhe të mundshme amerikano-ruse rreth Iranit tani flet edhe fakati se nuk ekziston synimi i Teheranit të kundërpërgjigjet kundër objektivave ushtarakë amerikanë në Lindjen e Afërt gjë që e ka bërë shpesh përpara, por përgjigjet e tij i ka orientuar ekskluzivisht kundër Izraelit. Njëkohësisht nga Moska informojnë se ministri iranin i punëve të jashtme Abbas Aragchi do të shkojë atje për të biseduar me Putinin.
Konkluzion
Nëse gjërat në fushën diplomatike dhe ushtarake zhvillohen në mënyrën sesi e kam përshkruar më sipër, se nuk do të ketë sulme iraniane kundër forcave amerikane në rajon dhe se do të ndërpriten sulmet reciproke izraelo-iraniane, do të ndodhë si më poshtë:
- Qeveria teokratike në Teheran do të vazhdojë të jetë në pushtet (kësisoj mbetet i parealizuar një prej qëllimeve kryesore izraelite);
- Irani duhet të heqë dorë plotësisht nga ambicjet për zhvillimin e programit të tij bërthamor (kërkesa kyçe izraelite në këtë mënyrë plotësohet, por kjo në kuptimin propagandistik nuk mund të ndikojë negativisht në Teheran sepse ai, ka vite që përsërit se nuk synon të prodhojë bombën atmike, ndërsa ajatollahu Ali Hamnei madje ka shpalllur edhe një fetva në lidhje me këtë, me të cilën ai u është kundërvënë pasuesve iraniane të vijës së ashpër të cilët këmbëngulnin për prodhimin e bombës si garantin e vetëm të sigurisë iraniane në të ardhmen);
- Irani do të ruajë të drejtën për zhvillimin e programit të tij bërthamor civil gjë të cilën, sipas së drejtës ndërkombëtare, kanë të drejtë t’a bëjnë të gjithë vendet e botës (centralet atomike për prodhimin e energjisë, komponente bërhamore për qëllime mjeksore etj.);
- Dhe në fund, Irani përfundimisht do të inkorporohet akoma më shumë në integrimin politik dhe të sigurisë me Rusinë dhe Kinën gjë me të cilën ai garanton mbijetesën e tij në këmbim të ekzistencës së shtetit të Izraelit (nëpërmjet antarsimit në BRICS, Organizatën e Shangait SCO, dhe ndoshta është në pandamin rus të BE-së, në Unionin Ekonomik Euroaziatik (EAEU).
Dhe para mbylljes- edhe Donald Trumpi mori kënaqësinë e plotë. Ai nuk ka ndermend t’a futë Amerikën në një luftë cfilietëse me Iranin në të cilën do të duhet të angazhoheshin forcat tokësore amerikane dhe e cila do të ishte afatgjatë dhe drobitëse, dhe përfundimisht do të përbënte edhe fundin e karrierës së tij politike gjë që nuk ka dyshim se e dëshirojnë jo vetëm demokratët por edhe një pjesë e madhe e të ashtuquajturit shtet i thellë – ajo pjesë që nuk priret nga Trumpi. Kjo pjesë do të dëshironte që Trumpi të hynte në një luftë afatgjatë, e si pasojë e kësaj të zhdukej pushteti teokratik në Teheran, të rrëzohej Netanjahu dhe djathtistët mbështetës të tij nga pushteti, dhe më pas, të binte edhe vetë Trumpi. Domethënë që demokratët të ktheshin përsëri në pushtet me të njëjtat politika që bënë në kohën e Joe Bajdenit, përfshirë edhe atë ukrainase.
Në mënyrën që e përshkruam më sipër, Trumpi në ShBA-a , në vend të rënies politike – fiton statusin e “yllit të madh”- udhëheqës i fortë dhe i vendosur (kështu do t’a perceptojnë edhe shumë veta nëpër botë) dhe kjo është për të më e rëndësishmja. Ruajti Izraelin nga humbjet e mëtejshme në luftën me Iranin (natyrisht, vlen edhe e kundërta) dhe kënaqi disa kërkesa të lobit të fuqishëm izraelit amerikan (jo të gjitha, kuptohet, sepse Irani do të vazhdojë të ekzistojë edhe në këtë apo atë formë pushteti, të ndryshëm nga ai i tanishmi).
Dhe për në fund: Vladimir Putini pas sulmeve shkatërruese amerikane në impjantet bërthamore iranianë ka dorë të lirë të bëjë çfarë t’i dojë qejfi kur është fjala për luftën në Ukrainë. Nëse vërtetë është kështu si mendoj unë – pra se është fjala për një lojë të madhe të tij me Trumpin – do t’i realizojë synimet e paraqitura më sipër për arritjen e një paqe afatgjatë në Ukrainë. Nëse kam gabuar në vlerësim, domethënë se nuk ka kurrfarë deal-i mes tij dhe Trumpit, atëherë, si pasojë e sulmit amerikan në Iran (i cili për hir të së vërtetës, është shkelje e së drejtës ndërkombëtare) do të ketë liri të plotë të ndërpresë bisedimet me Uashingtonin për zgjidhjen paqesore të konfliktit ukrainas.
Do të marrim vesh shumë shpejt
Natyrisht, gjithçka që kam shkruar më sipër harrojeni nëse kreu shtetëror rus – para të gjithëve personalisht Putini – do t’a dënojë ashpër Trumpin dhe do të paralajmërojë ndihmë të fuqishme për Iranin sëbashku me Kinën! Kjo akoma nuk mund të përjashtohet, sepse ministria ruse e punëve të jashtme ka dënuar ashpër sulmet ameërikane, ndërsa Putini (deri tani) ka folur për tekstet shkollore ruse të historisë dhe mbi atë sesi ata duhet t’a ruajnë “kujtesën kombëtare dhe vazhdimsinë e gjeneratave”. Ndoshta Putini edhe vetë pret me më dëshirë sesi do të zhvillohen gjërat në terrenin e Lindjes së Afërt.
Njëkohësisht, një prej bashkëputorëve më të afërt të Putinit Dimitrij Medvedevi, në stilin e tij shkruan si më poshtë: “Çfarë arritën amerikanët me sulmin e tyre të natës në tri pika në Iran?… Një sërë vendesh janë të gatshme t’a furnizojnë Iranin me armët e tyre bërthamore”.
Sido që të jetë – përgjigjen do t’a marrim vesh shpejt, ndërsa indikatori kryesor do të jetë sjellja e Iranit nesër dhe biseda me Putinin e shefit të diplomacisë iraniane – para së gjithash vendimi i Teheranit nëse do t’i sulmojë ose jo bazat ushtarake në rajon dhe(ose) do të mbyllë Ngushticën e Hormuzit gjë e cila do t’i jepte një goditje dramatike tregtisë dhe ekonomisë botërore, përfshirë edhe asaj amerikane, ndërsa Trumpit do t’ia shkatërronte shpresat për një ardhme të qetë politike. Apo mos ndoshta, Trumpi me goditjen e dozuar provokon Iranin për një kundërpërgjigje të ashpër pas së cilës vjen ajo goditja shkatërruese amerikane? As kjo nuk mund të përjashtohet!
Me një fjalë, obsione ka shumë, por për këtë duhet të presim edhe pak për konkluzionet përfundimtare.
[i] https://www.geopolitika.news/analize/zoran-meter-nista-nije-kako-izgleda-trumpov-napad-na-iran-je-dogovoren-s-putinom-i-ne-samo-s-njim/
/Përktheu për Argumentum Xhelal FEJZA
